Nguiễn Sơn

Về vườn

Bài đóng góp:

Chú thích

  1. Phòng loan
    Phòng của đôi vợ chồng, nhất là vợ chồng mới cưới. Cũng có thể hiểu là phòng của người phụ nữ. Xem thêm chú thích Loan.

    Người vào chung gối loan phòng
    Nàng ra tựa bóng đèn chong canh dài
    (Truyện Kiều)

  2. Diềm
    Lá vải thêu làm rèm che mui cáng khiêng người.
  3. Mược
    Mặc kệ (phương ngữ miền Trung).
  4. Sắt cầm
    Đàn sắt và đàn cầm, hai loại đàn của Trung Quốc. Tương truyền, đàn sắt do vua Phục Hy chế ra vào khoảng gần ba nghìn năm trước công nguyên, còn đàn cầm do vua Thuấn chế ra khoảng một nghìn năm sau đó. Đàn sắt và đàn cầm thường được đánh hòa với nhau, vì vậy chữ sắt cầm, duyên cầm sắt được dùng để chỉ tình cảm vợ chồng.

    Chàng dù nghĩ đến tình xa
    Đem tình cầm sắt đổi ra cầm kỳ
    (Truyện Kiều)

  5. Khó
    Nghèo.
  6. Mãn tang
    Hết hạn để tang.
  7. Đá mài
    Ngày xưa (và ở một số vùng nông thôn, miền núi bây giờ) nhân dân ta mài dao cho sắc bằng một hòn đá rất cứng gọi là đá mài. Trước và trong khi mài, người ta vuốt nước lên hòn đá ấy.

    Mài dao kéo

    Mài dao kéo

  8. Sanh
    Sinh.
  9. Đặng
    Được, để, nhằm (từ cũ, phương ngữ).
  10. Rựa
    Một loại công cụ có lưỡi dài, cong, cán dài, dùng để chặt cây, phát quang. Lưu ý, cái rựa khác với dao rựa, một loại dao lớn, bản to, sống dày, mũi bằng, dùng để chặt, chẻ.

    Cái rựa

    Cái rựa

  11. Lụy
    Nhẫn nhịn, chiều theo ý người khác vì cần nhờ vả họ.
  12. Chìu
    Chiều (cách phát âm một số vùng Trung và Nam Bộ).
  13. Mần vầy
    Làm như vậy (phương ngữ Trung và Nam Bộ).
  14. Gá tiếng
    Cất tiếng (phương ngữ). Còn nói gá lời.
  15. Nhạn
    Vốn nghĩa là con ngỗng trời. Theo Thiều Chửu: Chim nhạn, mùa thu lại, mùa xuân đi, cho nên gọi là hậu điểu 候鳥  chim mùa. Chim nhạn bay có thứ tự, nên anh em gọi là nhạn tự 雁序. Có khi viết là nhạn 鴈. Ta gọi là con chim mòng. Đại Nam quấc âm tự vị của Huình Tịnh Paulus Của cũng chép “Nhạn: Thứ chim giống con ngỗng.” Trong văn học cổ ta thường bắt gặp những cụm từ "nhạn kêu sương," "tin nhạn." Hiện nay từ này thường được dùng để chỉ chim én.
  16. Mặt mo
    Mặt dày như cái mo, thường có nghĩa chê bai.
  17. Nốt ruồi son
    Nốt ruồi có màu đỏ hồng.
  18. Phải tai
    Việc chướng mắt, khó coi (phương ngữ Trung Bộ).
  19. Mai dong
    Người làm mai, được xem là dẫn (dong) mối để trai gái đến với nhau trong việc hôn nhân (phương ngữ Trung và Nam Bộ).
  20. Chưn
    Chân (cách phát âm của Trung và Nam Bộ).
  21. Khuê môn
    Cửa nhà trong, chỗ con gái ở (từ Hán Việt).
  22. Hắt
    Dứt khoát (phương ngữ Trung Bộ).
  23. Nà
    Nào (khẩu ngữ, phương ngữ miền Trung).
  24. Sạ
    Trồng lúa bằng cách gieo thẳng hạt giống lúa xuống nước, không cần cấy.

    Gieo sạ

    Gieo sạ

  25. Hổng
    Không (khẩu ngữ Trung và Nam Bộ).
  26. Nam tử
    Đàn ông, con trai (từ Hán Việt).
  27. Rày
    Nay, bây giờ (phương ngữ).
  28. Châu
    Hạt ngọc trai.
  29. Nguộc
    Ngọc (phương ngữ một số vùng Trung Bộ).