Ngẫu nhiên

Chú thích

  1. Đội
    Một chức vụ trong quân đội thời thực dân Pháp, tương đương với tiểu đội trưởng hiện nay (Đội Cung, Đội Cấn...).
  2. Cai
    Từ gọi tắt của cai vệ, chức danh chỉ huy một tốp lính dưới thời thực dân Pháp.

    Lính lệ

    Lính lệ

  3. Đặng
    Được, để, nhằm (từ cũ, phương ngữ).
  4. Chum
    Đồ đựng bằng sành, bụng tròn, thường dùng để chứa mắm, nước hoặc gạo.

    Chum

    Chum

  5. Phải
    Gặp phải, đụng phải (những việc xấu, xui xẻo).
  6. Nâu
    Cũng gọi là bồ nâu, một loại cây mọc hoang ở vùng núi, có củ hình tròn, vỏ sần sùi, màu xám nâu, thịt đỏ hay hơi trắng, rất chát. Củ nâu có thể dùng để nhuộm (gọi là nhuộm nâu), luộc ăn, hoặc làm vị thuốc.

    Củ nâu

    Củ nâu

  7. Nhất Đạc, nhì Ke, tam Be, tứ Bít
    Bốn viên cai trị người Pháp có tiếng là tàn bạo thời Pháp thuộc: Darles, Erker, de Lambert, Bride.
  8. Nữ nhi
    Con gái nói chung.
  9. Thị phi
    Phải và không phải. Chỉ sự đồn đại, chê bai.

    Kẻ yêu nên ít lời cao hạ,
    Người ghét càng nhiều tiếng thị phi.
    (Than thân - Nguyễn Hữu Chỉnh)

  10. Ghe
    Thuyền nhỏ, thường đan bằng tre (gọi là ghe nan) hoặc bằng gỗ. Từ này đôi khi được dùng để chỉ tàu thuyền nói chung, nhất là ở vùng Trung và Nam Bộ.

    Chèo ghe

    Chèo ghe

  11. Chộ
    Thấy (phương ngữ Bắc Trung Bộ).
  12. Chi
    Gì (phương ngữ Trung và Nam Bộ).
  13. Đặng chẳng mừng, mất chẳng lo
    Vô tâm, được mất chẳng hề gì.
  14. Cú
    Một loài chim ăn thịt, thường kiếm mồi vào ban đêm, có mắt lớn ở phía trước đầu. Người xưa xem cú là loài vật xấu xa, tượng trưng cho những người hoặc việc xấu, việc xui xẻo.

    Cú mèo

    Cú mèo

  15. Chửa
    Chưa (từ cổ, phương ngữ).
  16. Dưỡng nhi
    Nuôi nấng con cái (chữ Hán).
  17. Đại lão
    Tuổi già, người già (chữ Hán).
  18. Vóc
    Thân hình, thân thể con người.
  19. Cù lao
    Xem Chín chữ cù lao.
  20. Dưỡng dục
    Nuôi nấng (từ chữ Hán 養育).
  21. Thầy mẹ
    Cha mẹ (phương ngữ miền Bắc).

    Con đi mười mấy năm trời,
    Một thân, một bóng, nửa đời gió sương.
    Thầy đừng nhớ, mẹ đừng thương,
    Cầm như đồng kẽm ngang đường bỏ rơi!
    Thầy mẹ ơi, thầy mẹ ơi,
    Tiếc công thầy mẹ đẻ người con hư!
    (Thư gửi thầy mẹ - Nguyễn Bính)

  22. Chích
    Chếch, nghiêng sang một bên (phương ngữ Nam Bộ).
  23. Cả tiếng
    Lớn tiếng, nói lớn.
  24. Người nghĩa
    Người thương, người tình.
  25. Phong Điền
    Địa danh nay là một huyện của thành phố Cần Thơ.
  26. Súng hai nòng
    Loại súng trường có hai ống, một ống hơi và buồng súng ghép song song nhau. Người ta cũng gọi súng này là súng hai lòng, nên cụ Nguyễn Đình Chiểu gọi là súng song tâm.

    Các bậc sĩ nông công cổ, liều mang tai với súng song tâm
    Mấy nơi tổng lý xã thôn, đều mang hại cùng cờ tam sắc
    (Văn tế nghĩa sĩ trận vong Lục tỉnh)

  27. Ba ngầu
    Hay ba ngù, hung dữ, lầm lì (phương ngữ Nam Bộ).
  28. Căn nợ
    Món nợ nần của đôi trai gái từ kiếp trước phải trả trong kiếp này, theo giáo lí nhà Phật.
  29. Bường
    Bằng (từ cổ).
  30. Thác
    Chết, mất, qua đời (từ Hán Việt).