Chú thích

1. Bén

   Chạm vào, quen với, gắn bó với.

   Lá thư tình xưa nhớ lúc trao tay
   Còn e ấp thuở duyên vừa mới bén
   (Lá thư ngày trước - Vũ Hoàng Chương)

2. Mương

   Đường nước do con người đào để dẫn nước.

   

   Mương nước giúp tưới tiêu ruộng lúa

3. Ngãi

   Nghĩa, tình nghĩa (phương ngữ Trung và Nam Bộ).

4. Phụ mẫu

   Cha mẹ (từ Hán Việt).

5. Xáng

   Đánh, đập mạnh một cái gì (xáng chén, xáng bạt tai...).

6. Nghiên

   Đồ dùng để mài mực hoặc son khi viết chữ Hán hoặc gần đây là thư pháp.

   

   Bút và nghiên mực Tàu

7. Nhân ngãi

   Người thương, người tình (từ cổ). Cũng nói nhân ngãi, ngỡi nhân.

8. Bác mẹ

   Cha mẹ (từ cổ).

9. Canh

   Đơn vị tính thời gian ban đêm ngày xưa. Người xưa chia một đêm ra thành năm canh (đêm năm canh, ngày sáu khắc). Theo đó, canh một là giờ Tuất (19-21h), canh hai là giờ Hợi (21-23h), canh ba là giờ Tí (23h-1h sáng), canh tư là giờ Sửu (1h-3h), canh năm là giờ Dần (3h-5h). Mỗi lúc sang canh thường có trống điểm, gọi là trống canh.

10. Quân tử

    Hình mẫu con người lí tưởng theo Nho giáo. Quân tử là người ngay thẳng, đứng đắn, công khai theo lẽ phải, trung thực và cẩn trọng.

11. Nường

    Nàng (từ cũ).

12. Thầy mẹ

    Cha mẹ (phương ngữ miền Bắc).

    Con đi mười mấy năm trời,
    Một thân, một bóng, nửa đời gió sương.
    Thầy đừng nhớ, mẹ đừng thương,
    Cầm như đồng kẽm ngang đường bỏ rơi!
    Thầy mẹ ơi, thầy mẹ ơi,
    Tiếc công thầy mẹ đẻ người con hư!
    (Thư gửi thầy mẹ - Nguyễn Bính)

13. Song loan

    Cửa sổ loan phòng.

14. Căn phần

    Căn duyên, số kiếp (từ Hán Việt).

15. Bất tuân giáo hóa

    Không nghe lời dạy bảo.

16. Bần

    Còn gọi là cây thủy liễu, loài cây gặp nhiều ở các vùng ngập mặn Nam Bộ. Gỗ bần chủ yếu dùng làm chất đốt, còn trái bần có vị chua, chát với mùi thơm đặc trưng được chế biến thành nhiều món ăn đặc sản của Nam Bộ như mắm bần, lẩu cá nấu bần, mứt bần, kẹo bần...

    

    Cây và quả bần

17. Bển

    Bên đó (phương ngữ Nam Bộ).

18. Ngầy

    Phiền nhiễu, bực mình.

19. Đất thổ

    Đất để ở.

20. Đặng

    Được, để, nhằm (từ cũ, phương ngữ).

21. Ví dầu

    Nếu mà, nhược bằng (từ cổ). Cũng nói là ví dù.

22. Riềng

    La rầy (phương ngữ Bình Định - Phú Yên).

23. Sáo

    Còn gọi là mành sáo, là tấm đan bằng tre, có nan to, thường treo trước nhà hoặc gần cửa sổ để che nắng. Sáo cũng có thể được treo trước bàn thờ.

    

    Mành sáo

24. Biểu

    Bảo (phương ngữ Trung và Nam Bộ).

25. Mắc tuổi

    Không hợp tuổi. Theo tín ngưỡng dân gian, trai gái cưới nhau phải hợp tuổi thì mới sống hạnh phúc, còn ngược lại (khắc tuổi, mắc tuổi) thì vợ chồng sau này dễ có bất hòa, thậm chí gặp nhiều xui rủi.

26. Tháng mười một.

27. Rựa

    Một loại công cụ có lưỡi dài, cong, cán dài, dùng để chặt cây, phát quang. Lưu ý, cái rựa khác với dao rựa, một loại dao lớn, bản to, sống dày, mũi bằng, dùng để chặt, chẻ.

    

    Cái rựa

28. Lụt

    (Dao, rựa) cùn. Còn có nghĩa rộng là là kém cỏi, bất tài.

29. Mụt

    Cây non mới nhú, thường dùng cho măng (mụt măng).

30. Măng vòi

    Măng mọc ra từ nhánh tre (thay vì từ gốc), có thể dùng làm thức ăn như măng chua.

    

    Măng vòi

31. Tang chế

    Phép tắc để tang. Theo phong tục, khi một người qua đời thì những người thân phải để tang để tưởng nhớ, tùy theo quan hệ xa gần mà thời hạn để tang khác nhau.

32. Âm hao

    Tin tức. Như âm háo 音耗  tăm hơi. Ta quen đọc là âm hao (từ điển Thiều Chửu).

    Cố hương đệ muội âm hao tuyệt,
    Bất kiến bình an nhất chỉ thư.
    Dịch thơ:
    Xa cách các em tin tức bặt
    Bình yên mấy chữ thấy đâu mà.
    (Sơn cư mạn hứng - Nguyễn Du, người dịch: Nguyễn Thạch Giang)

33. Tường

    Rõ ràng, hiểu rõ, nói đủ mọi sự không thiếu tí gì. Như tường thuật 詳述  kể rõ sự việc, tường tận 詳盡  rõ hết sự việc (Thiều Chửu).

34. Mần

    Làm (phương ngữ Trung và Nam Bộ). Như mần ăn, mần việc, đi mần...

35. Vạc

    Rõ ràng, rành mạch (phương ngữ miền Trung).

36. Cẳng

    Chân (khẩu ngữ).

37. Quèo

    Khều, móc (phương ngữ Trung Bộ).