Chú thích

1. Chà Và

   Việt hóa từ âm chữ Java, chỉ đảo Java ở Indonesia. Nhưng do từ xưa, người Việt chưa phân biệt rõ về địa lý và nhân chủng của khu vực biển đảo phía nam nên dùng từ "người Chà Và" để gọi chung những người có nguồn gốc từ Ấn Độ, Malaysia, Indonesia di cư đến Việt Nam.

2. Ma Ní

   Còn gọi Ma Ni, tức người từ Manille (thủ đô Philippines, xưa ta gọi là Phi Luật Tân, Lữ Tống), trước làm lính thuộc địa của Tây Ban Nha, được Pháp thuê trong thời kì đô hộ nước ta.

3. Dốc Một, chùa Lầu

   Hai địa danh nay thuộc tỉnh Phú Yên. Dốc Một ở cách đèo Quán Cau về phía núi Đọ 3 km, trên dốc có một chùa có gác chuông cao nên gọi là Chùa Lầu. Nơi đây gắn liền với truyền thuyết của một đôi trai gái không lấy được nhau, bỏ nhà đi tu.

4. Thâm ân

   Ân tình, ân nghĩa sâu nặng.

5. Ngân Hà

   Tên gọi của thiên hà bao gồm Trái Đất của chúng ta. Trên bầu trời đêm, Ngân Hà trông như một dải sáng trắng vắt ngang bầu trời, nên được hình tượng hóa thành một dòng sông trên thượng giới. Trong thần thoại Trung Quốc, Ngưu Lang và Chức Nữ bị sông Ngân Hà chia cách, nên sông Ngân còn tượng trưng cho sự ngăn cách lứa đôi.

   

   Dải Ngân Hà. Nguồn: Rick Whitacre.

6. Suối vàng

   Cõi chết. Từ này bắt nguồn từ chữ hoàng tuyền, cũng đọc là huỳnh tuyền. Hoàng tuyền vốn có nghĩa là suối ngầm, mạch nước ngầm ở dưới đất, vì đất màu vàng nên có tên như vậy.

   Gọi là gặp gỡ giữa đường
   Họa là người dưới suối vàng biết cho
   (Truyện Kiều)

7. Kim cổ kì quan

   Những cảnh lạ (kì quan, hiểu rộng ra là chuyện lạ) từ xưa (cổ) đến nay (kim).

8. Đoài

   Phía Tây.

9. Rày

   Nay, bây giờ (phương ngữ).

10. Đặng

    Được, để, nhằm (từ cũ, phương ngữ).

11. Chỉ con cái nhà giàu sang, quyền quý.

12. Chửa

    Chưa (từ cổ, phương ngữ).

13. Niên

    Năm (từ Hán Việt)

14. Cơ đoạn

    Có thể hiểu là lúc khó khăn, đói kém.

15. Ngọc trầm thủy thượng

    Ngọc chìm đáy nước (dịch thoát ý).

16. Bách niên giai ngẫu

    Đẹp đôi cho đến trăm tuổi. Đây là lời chúc dành cho vợ chồng mới cưới.

17. Hèn lâu

    Đã lâu lắm rồi (phương ngữ Bình Định - Phú Yên).

18. Nhịp cầu

    Khoảng cách giữa hai trụ cầu và mố cầu liền nhau.

19. Chí

    Đến, kéo dài cho đến (từ Hán Việt).

20. Có bản chép:

    Ăn rồi đau quặn đau quăn
    Chạy về cho kịp nằm lăn cả ngày.

21. Có bản chép: Ông thầy nói dối đã quen.

22. Đinh

    Nẹp vải ở giữa thân trước của áo ta.

23. Hò

    Đường mép chạy từ giữa cổ đến nách áo phía bên phải ở thân trước áo dài.

24. Bâu

    Cổ áo.

25. Rị

    Dị (phương ngữ Bình Định - Phú Yên).

26. Hiền thê

    Vợ hiền (từ Hán Việt).

27. Tiểu thiếp

    Vợ lẽ (từ Hán Việt).

28. Loan

    Theo một số điển tích thì phượng hoàng là tên chung của một loại linh vật: loan là con mái, phượng là con trống. Cũng có cách giải nghĩa khác về loan, mô tả loan là một loài chim giống với phượng hoàng. Trong văn thơ cổ, loan và phụng thường được dùng để chỉ đôi vợ chồng hoặc tình cảm vợ chồng (đèn loan, phòng loan...)

    Nào người phượng chạ loan chung,
    Nào người tiếc lục tham hồng là ai
    (Truyện Kiều)

29. Nguyệt

    Mặt trăng (từ Hán Việt).

30. Rồng mây

    Còn nói hội rồng mây, hội long vân, chỉ việc gặp thời cơ tốt, công danh hiển đạt, nguyên từ một câu trong Kinh Dịch "Vân tùng long, phong tùng hổ" (mây theo rồng, gió theo hổ), ý nói những vật cùng khí loại thường cảm ứng mà tìm đến nhau. Trong ca dao Nam Bộ, rồng mây lại biểu trưng cho sự hòa hợp gắn bó giữa đôi lứa trong tình yêu.

31. Đá vàng

    Cũng nói là vàng đá, lấy ý từ từ Hán Việt kim thạch. Kim là kim khí để đúc chuông, đỉnh. Thạch là đá. Ngày trước, những lời vua chúa hoặc công đức của nhân vật quan trọng được khắc ghi trên bia đá hay chuông, đỉnh đồng để lưu truyền mãi mãi. Đá vàng vì thế chỉ sự chung thủy son sắt, hoặc sự lưu truyền tên tuổi mãi mãi về sau.