Chú thích

1. Tai

   Tai họa, tai nạn (từ Hán Việt).

2. Hầu

   Gần như, sắp.

3. Đào tơ

   Do tiếng Hán Đào yêu, tên một bài thơ trong Kinh Thi, trong có đoạn:

   Đào chi yêu yêu,
   Hữu phần kỳ thực.
   Chi tử vu quy,
   Nghi kỳ gia thất.

   Tạ Quang Phát dịch:

   Đào tơ mơn mởn tươi xinh,
   Trái đà đơm đặc đầy cành khắp cây.
   Theo chồng, nàng quả hôm nay.
   Ấm êm hòa thuận nồng say gia đình.

   Văn học cổ thường dùng những chữ như đào non, đào tơ, đào thơ, đào yêu... để chỉ người con gái đến tuổi lấy chồng.

4. Hàng xén

   Cửa hàng tạp hóa hoặc gánh hàng chuyên bán những thứ vặt vãnh như kim, chỉ, đá lửa, giấy bút...

   Những cô hàng xén răng đen
   Cười như mùa thu tỏa nắng
   (Bên kia sông Đuống - Hoàng Cầm)

5. Thuấn, Nghiêu

   Vua Thuấn và vua Nghiêu, hai vị vua kế tiếp nhau trong huyền sử Trung Hoa cổ. Tương tuyền rằng đây là hai vị minh quân và thời Nghiêu Thuấn được coi là thời thái bình an lạc.

6. Canh điền

   Làm ruộng (từ Hán Việt).

7. Thời

   Thì. Xưa vì kị húy vua Tự Đức (Nguyễn Phúc Thì) nên chữ này được đọc chạnh đi thành "thời."

8. Tượng

   Con voi (từ Hán Việt).

9. Có bản chép: Xin em.

10. Cá rô

    Loại cá rất thường gặp trên các đồng ruộng ở nước ta. Nhân dân ta thường tát đồng để bắt cá rô. Cá rô đồng có thịt béo, thơm, dai, ngon, dù hơi nhiều xương, và được chế biến thành nhiều món ngon như kho, nấu canh, làm bún...

    Lưu ý: Có một giống cá khác gọi là cá rô phi, thường được nuôi ở ao, nhưng khi nhắc đến cá rô thì người ta nghĩ ngay đến cá rô đồng.

    

    Cá rô đồng kho tộ

11. Cá giếc

    Loại cá trắng nước ngọt, mắt có viền đỏ, thân dẹt hai bên, có màu bạc, sống phổ biến ở ao hồ, ruộng vùng đồng bằng hay vùng cao. Thịt thơm ngon nhưng nhiều xương dăm. Ngoài những món chế biến thông thường, cá giếc còn là một món ăn bài thuốc.

    

    Cá giếc

12. Sông Vệ

    Một con sông ở tỉnh Quảng Ngãi, bắt nguồn từ vùng núi phía Bắc huyện Ba Tơ, chảy theo hướng Tây Nam – Đông Bắc, xuyên qua các huyện Ba Tơ, Nghĩa Hành, qua giáp ranh giữa Mộ Đức và Tư Nghĩa, rồi đổ ra biển Đông tại cửa Lở. Sông Vệ cũng là tên một thị trấn thuộc huyện Tư Nghĩa, tỉnh Quảng Ngãi.

    

    Sông Vệ nhìn từ trên không

13. Nghè

    Tên gọi dân gian của học vị Tiến sĩ dưới chế độ phong kiến.

14. Cống

    Học vị dành cho những người thi đỗ khoa thi Hương dưới chế độ phong kiến.

    Nào có ra gì cái chữ Nho
    Ông Nghè, ông Cống cũng nằm co
    (Chữ Nho - Tú Xương)

15. Nếp

    Loại lúa cho hạt gạo hạt to và trắng, nấu chín thì trong và dẻo, thường dùng thổi xôi, làm bánh.

    

    Xôi nếp

16. Bôi tro trát trấu

    Làm nhục, bôi nhọ danh dự người thân bằng những hành vi xấu của mình.

17. Vãi

    Người phụ nữ chuyên giúp việc và quét dọn trong chùa nhưng không tu hành.

18. Ngãi

    Nghĩa, tình nghĩa (phương ngữ Trung và Nam Bộ).