Chú thích

1. Đau lòng súng súng nổ, đau lòng gỗ gỗ kêu

   Đau thì tự nhiên phải rên la, không nín thinh được.

2. Đau chóng dã chầy

   Đau ốm có khi phải lâu mới khỏi (dã chầy). Thường để động viên người bệnh không nên sốt ruột khi thấy bệnh lâu hết.

3. Khôn

   Khó mà, không thể.

4. Đi khôn đứt, bứt khôn rời

   Bịn rịn, lưu luyến nhau.

5. Đẻ sau khôn trước

   Khen kẻ hậu sinh giỏi giang, thông minh.

6. Đứa có tình rình đứa có ý

   Thói thường suy bụng ta ra bụng người, đã có ý gian thì hay để ý dè chừng vì cho rằng người khác cũng như mình.

7. Dinh, hư, tiêu, trưởng

   Đầy, vơi, mất đi, lớn lên (từ Hán Việt). Thường để nói về lẽ phù trầm, vô thường của đời người.

8. Giáo đa thành oán

   Chỉ dạy, nhắc nhở cái sai của người ta nhiều quá dễ khiến người bị lỗi sinh oán giận.

9. Khắc

   Đơn vị tính thời gian ban ngày thời xưa. Người xưa chia ban ngày ra thành sáu khắc (đêm năm canh, ngày sáu khắc). Theo Lý Thái Thuận, khắc một là giờ Mão/Mạo (5h-7h), khắc hai là giờ Thìn (7h-9h), khắc ba là giờ Tị (9h-11h), khắc tư là giờ Ngọ (11h-13h), khắc năm là giờ Mùi (13-15h), khắc sáu là giờ Thân (15-17h). Theo đó, giờ Dậu (17-19h) không thuộc về ngày cũng như đêm. Xem thêm chú thích Canh.

10. Giàu giờ Ngọ, khó giờ Mùi

    Mới khắc trước giàu sang, khắc sau đã nghèo khó, mới thấy của cải, vật chất là phù du.

11. Dễ ngươi

    Khinh nhờn, không xem ra gì.

12. Khó

    Nghèo.

13. Léo

    Ý tứ, mưu chước (từ cũ).

14. Chú khách

    Một cách gọi người Hoa sống ở Việt Nam. Từ này bắt nguồn từ chữ "khách trú," cũng gọi trại thành cắc chú.

15. An Nam

    Tên gọi của nước ta trong một số giai đoạn lịch sử. Tiêu biểu nhất có lẽ là dưới thời kì đô hộ của thực dân Pháp, khi nước ta bị chia thành ba kỳ.

16. Khó khách hơn giàu An Nam

    Lấy chồng người Hoa dù nghèo nhưng vẫn được cưng chiều, ít phải làm lụng, lấy chồng Việt thì ngược lại (quan niệm cũ).

17. Kíp

    Gấp, vội. Từ này có nguồn gốc từ chữ Hán Việt cấp.

18. Chầy

    Trễ, chậm (từ cổ). Trong ca dao ta cũng thường gặp cụm từ "canh chầy," nghĩa là canh khuya, đêm khuya.

19. Kíp miệng, chầy chân

    Miệng nói thì nhanh nhảu mà khi cần động tay động chân làm thì chậm chạp, dùng dằng.

20. Hóa

    Góa (từ cũ).

21. Giáo giở

    Tráo trở, lật lọng.

22. Táng

    Mất (từ cũ).

23. Đảm

    Quả mật. Nghĩa bóng chỉ tính cách bạo dạn. Có nơi phát âm thành đởm.

24. Kê

    Cây lương thực cùng họ với lúa, quả rất nhỏ, thường gọi là hạt, màu vàng, tập trung thành một bông dài.

25. Lông

    Trồng (phương ngữ Bắc Trung Bộ).

26. Đầu chày đít thớt

    Chỉ những người địa vị thấp kém, khổ cực, chịu nhiều chèn ép.