Chú thích

1. Phần do

   Hay tuần do, có nhiệm vụ đi canh, giữ trật tự trong thôn xóm.

2. Dong

   Dung dưỡng.

3. Cuốc

   Còn gọi là chim quốc, con nghịt, một loại chim nhỏ thường gặp ngoài đồng ruộng, có tiếng kêu "cuốc, cuốc." Tương truyền chim cuốc (cũng gọi là chim đỗ quyên, xin xem chi tiết ở chú thích Đỗ quyên) là do vua Thục Đế mất nước khóc đến chảy máu mắt, chết đi hóa thành.

   

   Chim cuốc

4. Phu xướng phụ tòng

   Chồng nói, vợ nghe theo (từ Hán Việt).

5. Xuất giá

   Lấy chồng (từ Hán Việt)

6. Khẩn

   Khai phá đất hoang.

7. Ruộng thuộc

   Ruộng đã được khai phá, cày bừa, cải tạo qua nhiều năm.

8. Tự tung tự tác

   Tự cho phép mình làm việc, hành động một cách vô tổ chức, mất trật tự.

9. Mai dong

   Người làm mai, được xem là dẫn (dong) mối để trai gái đến với nhau trong việc hôn nhân (phương ngữ Trung và Nam Bộ).

10. Đa

    Một loại cây thân thuộc, được coi như biểu tượng của làng quê Việt Nam, cùng với giếng nước và sân đình. Cây đa cổ thụ có tán rất rộng, có nhiều gốc và rễ phụ. Ở một số địa phương, cây đa còn được gọi là cây đa đa, hoặc cây da. Theo học giả An Chi, tên cây bắt nguồn từ đa căn thụ 多根樹 (cây nhiều rễ), “một hình thức dân dã mà văn chương Phật giáo dùng để mô tả và gọi tên cây một cách súc tích nhất có thể có.”

    

    Cây đa Tân Trào

11. Chợ Đũi

    Còn bị đọc trệch thành chợ Đuổi, ra đời đầu thế kỷ 19 tại phường Phạm Ngũ Lão, quận 1, thành phố Hồ Chí Minh ngày nay, bán các thứ hàng thô dệt bằng tơ gốc (đũi). Năm 2005, chợ này đã bị giải tỏa.

    

    Chợ Đũi ngày xưa qua tranh kí họa

12. Nan phân

    Khó phân giải, giãi bày.

13. Giấm thanh

    Thứ giấm có vị chua thanh, được làm từ rượu và các loại tinh bột hoặc trái cây.

14. Con trăng

    Một chu kì của mặt trăng xoay quanh trái đất, tức một tháng âm lịch.

15. Rộc

    Đất trũng ven các cánh đồng, hoặc giữa hai sườn đồi núi. Cũng có nghĩa là ngòi nước nhỏ, hẹp.

16. Gò

    Khoảng đất nổi cao lên giữa nơi bằng phẳng.

17. Lúa can

    Giống lúa đặc trưng của tỉnh Quảng Nam. Lúa can có sức sống rất mạnh, có thể phát triển ở những vùng đất khô cằn hoặc ngập úng. Theo kinh nghiệm dân gian, mì Quảng ngon nhất là làm từ bột lúa can, vì vậy cứ đến những dịp lễ tết, giỗ quảy là người dân lại xay lúa can làm mì đãi khách quý.

18. Cá bống

    Một họ cá sông rất quen thuộc ở khắp ba miền Bắc, Trung, Nam (tại đây loài cá này cũng được gọi là cá bóng). Cá bống sống thành đàn, thường vùi mình xuống bùn. Họ Cá bống thật ra là có nhiều loài. Tỉnh Quảng Ngãi ở miền Trung nước ta có loài cá bống sông Trà nổi tiếng, trong khi ở các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long, loài được nhắc tới nhiều nhất là cá bống tượng. Cá bống được chế biến thành nhiều món ăn ngon, có giá trị cao.

    

    Cá bống tượng

    

    Cá bống kho tộ

19. Thác

    Chết, mất, qua đời (từ Hán Việt).

20. Chầy

    Hết (bệnh).

21. Mắc thằng bố

    Bị vong hồn người chết nhập vào, trở nên lẩn thẩn, hay nói lảm nhảm một mình (theo tín ngưỡng dân gian).

22. Thủy

    Từ Hán Việt dùng chỉ cái đầu tiên, cái trước hết. Được dùng trong các từ "Khởi thủy", "Thủy tổ", ...

23. Chung

    Từ Hán Việt dùng chỉ cái sau cùng, được dùng trong các từ "Chung cuộc", "Chung kết", ...