Chú thích

1. Rau dừa

   Cũng gọi là cây hoa giếng, một loại cây thân thảo mọc bò, nổi trên mặt nước nhờ có phao xốp màu trắng, kết thành bè như rau muống, thường gặp ở các ao hồ. Trước đây những năm mất mùa, nhân dân ta thường vớt rau dừa về ăn độn.

   

   Cây rau dừa nước

2. Mắm kho

   Còn gọi canh mắm, tên gọi của một món ăn sử dụng nguyên liệu chính là mắm (mắm bò hóc, mắm cá các loại), nấu nước đậm vị và khá sánh đặc, ăn kèm với các loại rau nhúng, chấm, chần, tương tự như cách ăn lẩu, thịnh hành tại nhiều vùng trong cả nước, đặc biệt là ở miền Nam.

   

   Mắm kho ăn kèm với nhiều loại rau sống

3. Chung

   Chén nhỏ dùng khi uống rượu hoặc trà. Cũng nói chung thỉ (người Nam Bộ phát âm chữ thủy thành thỉ).

   

   Chung trà

4. Lậu

   Để lộ (phương ngữ Nam Bộ, nguyên là âm Hán Việt của chữ lậu 漏).

5. Long ẩn thủy ba

   Rồng nấp nơi sóng nước (chữ Hán).

6. Chợ phiên

   Chợ họp có ngày giờ nhất định.

7. Chợ Sạt

   Tên một phiên chợ đã có từ lâu đời tại huyện Minh Hóa, tỉnh Quảng Bình.

8. Li

   Bỏ, rời.

9. Chợ Hiếu

   Tên một cái chợ nay thuộc địa phận thị xã Thái Hòa, huyện Nghĩa Đàn, tỉnh Nghệ An.

10. Bài ca dao này dùng để minh họa cho quân Chi Chi trong hàng Nhất của trò tổ tôm.

11. Tày

    Bằng (từ cổ).

12. Nia

    Dụng cụ đan bằng tre, hình tròn, có vành, rất nông, dùng để đựng và phơi nông sản (gạo, lúa)...

    

    Nong, nia, thúng

13. Nghinh tân yếm cựu

    Đón mới, bỏ cũ.

14. Tham phú phụ bần

    Vì ham giàu (phú) mà phụ bạc người nghèo khó (bần).

15. Duyên nợ

    Theo giáo lí nhân quả của nhà Phật, hai người gặp nhau được là nhờ duyên (nhân duyên), và nên nghĩa vợ chồng để trả nợ từ kiếp trước.

16. Tự

    Tại, bởi vì (từ cổ).

17. Rận

    Loại côn trùng nhỏ, thân dẹp, không cánh, hút máu, sống kí sinh trên người và một số động vật.

18. Nhất Đạc, nhì Ke, tam Be, tứ Bít

    Bốn viên cai trị người Pháp có tiếng là tàn bạo thời Pháp thuộc: Darles, Erker, de Lambert, Bride.

19. Đức Thanh

    Tên một xã thuộc huyện Đức Thọ, tỉnh Hà Tĩnh. Nơi đây nổi tiếng với rượu nếp làng Thanh Lạng.

20. Thủng thẳng

    Thong thả (phương ngữ Trung và Nam Bộ).

21. Phụ mẫu

    Cha mẹ (từ Hán Việt).

22. Từ

    Ruồng bỏ, không nhìn nhận. Cha mẹ từ con nghĩa là không còn nhận đó là con mình.

23. Từ mẫu

    Mẹ hiền (từ Hán Việt).

24. Nạ dòng

    Người phụ nữ đã có con, đứng tuổi. Từ này thường dùng với nghĩa chê bai. Có nơi phát âm thành lại dòng.

    Theo học giả An Chi, nạ là một từ Việt gốc Hán bắt nguồn ở một từ ghi bằng chữ 女 mà âm Hán Việt chính thống hiện đại là "nữ" còn âm xưa chính là "nạ," có nghĩa là "đàn bà," "mẹ"... còn dòng là một từ Việt gốc Hán, bắt nguồn ở một từ ghi bằng chữ 庸 mà âm Hán Việt chính thống hiện đại là "dung" còn âm xưa chính là "dòng," có nghĩa gốc là hèn mọn, tầm thường, yếu kém, mệt mỏi... rồi mới có nghĩa phái sinh là không còn nhanh nhẹn, gọn gàng vì đã luống tuổi, nhất là đối với những người đã có nhiều con.

25. Gỗ ngâm ao

    Ngâm gỗ dưới nước để bảo quản. Gỗ ngâm thường có mùi rất hôi. Xem ngâm tre.

26. Trã

    Cái nồi đất.

27. Trừng

    Nổi lên, dâng lên (phương ngữ Bình Định - Phú Yên).