Chú thích

1. Go

   Vải dệt bằng chỉ xe lại.

2. Đơm

   Đặt bẫy để bẫy chim, cò.

3. Một sao, ao nước

   Nếu ban đêm vắng sao ("một" là từ Hán Việt, ở đây mang nghĩa "chết, mất") thì hôm sau sẽ có mưa lớn.

4. Bàng

   Một loài cây thân gỗ lớn, có tán lá rộng nên thường được trồng để lấy bóng râm và làm cảnh. Quả ăn được và có vị hơi chua. Vào mùa đông, lá bàng chuyển sang màu đỏ trước khi rụng.

   

   Cây bàng

5. Mần

   Làm (phương ngữ Trung và Nam Bộ). Như mần ăn, mần việc, đi mần...

6. Đây là hai câu 2981 và 2982 trong tác phẩm Truyện Kiều của Nguyễn Du. Lúc này Kim Trọng và Vương Quan đi tìm tung tích Kiều. Hay tin Kiều đã tự vẫn ở sông Tiền Đường, hai người vô cùng đau đớn, bèn lập đàn tràng để giải oan bên bờ sông. Duyên may lúc ấy vãi Giác Duyên đi ngang qua, thấy bài vị, liền cho biết Kiều chưa chết mà hiện đang tá túc tại am của mình:

   Cơ duyên đâu bỗng lạ sao,
   Giác Duyên đâu bỗng tìm vào đến nơi.
   Trông lên linh vị chữ bài,
   Thất kinh mới hỏi: Những người đâu ta?
   Với nàng thân thích gần xa,
   Người còn sao bỗng làm ma khóc người?
   Nghe tin ngơ ngác rụng rời,
   Xúm quanh kể lể rộn lời hỏi tra:
   Này chồng, này mẹ, này cha,
   Này là em ruột, này là em dâu.
   Thật tin nghe đã bấy lâu,
   Pháp sư dạy thế sự đâu lạ thường!

7. Bài này được trẻ em hát khi xua khói sang chỗ khác cho đỡ ngột.

8. Trăng

   Chỉ tháng, thu: chỉ năm. Cách nói của người xưa.

9. Vuông tròn

   Toàn vẹn, tốt đẹp về mọi mặt.

10. Rã bèn

    Rệu rã, héo úa.

11. Nhất vện, nhì vàng, tam khoang, tứ đốm

    Kinh nghiệm dân gian về cách chọn chó tốt dựa vào màu lông.

12. Cầu ván

    Cầu được lát bằng những tấm ván nằm ngang. Đây là một loại cầu rất thường gặp ở vùng sông nước Tây Nam Bộ, cùng với cầu khỉ, cầu dừa và cầu tre.

    

    Cầu ván

13. Lích kích

    Lịch kịch. Phiền phức và mất nhiều công.

14. Mãn

    Trọn, đầy đủ, hết (từ Hán Việt).

15. Tấn lai

    Bước đến.

16. Chánh ngoạt

    Cách đọc trại của chính nguyệt (tháng đầu năm âm lịch, tháng Giêng).

17. Nhật nguyệt

    Mặt trời (nhật) và mặt trăng (nguyệt), ở miền Nam cũng được phát âm thành nhựt nguyệt. Cùng là biểu tượng của sự trường tồn vĩnh cửu, hình ảnh nhật nguyệt thường được đem ra để thề thốt.

    Mai sau dầu đến thế nào,
    Kìa gương nhật nguyệt nọ dao quỷ thần
    (Truyện Kiều)

18. Nam chiếu phúc bồn

    Chậu úp khó mà soi thấu.

19. Hóc Môn

    Một địa danh nay là huyện ngoại thành của thành phố Hồ Chí Minh. Từ năm 1698 đến năm 1731, một số lưu dân từ miền Bắc, miền Trung do không cam chịu sự thống trị hà khắc của triều Trịnh-Nguyễn nên đã đến vùng đất này để sinh cơ, lập nghiệp. Họ lập ra những thôn ấp và nông trại, lúc đầu có sáu thôn, dần dần phát triển thành mười tám thôn, nổi tiếng với nghề trồng trầu. Đến đầu thế kỷ 19, một số thôn của Hóc Môn vẫn còn những nét hoang dã, có cọp dữ nổi tiếng như “cọp vườn trầu” và có nhiều đầm môn nước mọc um tùm, nên thành địa danh Hóc Môn.

20. Bình Long

    Tên của huyện Hóc Môn dưới thời nhà Nguyễn.

21. Hà do

    Tại sao.

22. Hàm mai

    Cái thẻ khớp miệng ngựa cho nó không hí lên được. Ý nói sự chèn ép, bụm miệng dân chúng của thực dân.

23. Có bản chép: Man di.

24. Sinh đồ

    Một học vị trong hệ thống giáo dục Việt Nam thời phong kiến, được xác định trong kỳ thi Hương (là kỳ thi sơ khởi nhất để triều đình tuyển chọn người tài; người nào đỗ kỳ thi Hương thì năm sau mới được dự kỳ thi cao hơn là thi Hội, thi Đình).

25. Trạng nguyên

    Danh hiệu của người đỗ cao nhất khoa thi Đình dưới thời phong kiến. Đỗ nhì là Bảng nhãn, đỗ ba là Thám hoa. Các trạng nguyên nổi tiếng nhất trong lịch sử nước ta có thể kể đến: Nguyễn Hiền, Lương Thế Vinh (Trạng Lường), Mạc Đĩnh Chi (Lưỡng quốc Trạng nguyên), Nguyễn Bỉnh Khiêm (Trạng Trình)... Ngoài ra, một số nhân vật trong lịch sử tuy không đạt danh hiệu này nhưng nhờ có tài năng lớn mà cũng được nhân dân tôn làm Trạng (Trạng Ăn Lê Như Hổ, Trạng Bùng Phùng Khắc Khoan, Trạng Quỳnh...)