Chú thích

1. Vãi

   Người phụ nữ chuyên giúp việc và quét dọn trong chùa nhưng không tu hành.

2. Ngãi

   Nghĩa, tình nghĩa (phương ngữ Trung và Nam Bộ).

3. Nồi Rang

   Tên một cái chợ cổ, nay thuộc thôn 3, xã Duy Nghĩa, huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam.

   

   Chợ Nồi Rang

4. Cu gáy

   Một loài chim bồ câu, lông xám, bụng và đầu có phớt hồng, lưng và quanh cổ có chấm đen như hạt cườm.

   

   Chim cu gáy

5. Bén

   Chạm vào, quen với, gắn bó với.

   Lá thư tình xưa nhớ lúc trao tay
   Còn e ấp thuở duyên vừa mới bén
   (Lá thư ngày trước - Vũ Hoàng Chương)

6. Cầm bằng

   Kể như, coi như là (từ cũ).

7. Câu đối

   Một thể loại sáng tác văn chương có nguồn gốc từ Trung Quốc, gồm hai vế đối nhau - nếu từ một người sáng tác gọi là vế trên và vế dưới, nếu một người nghĩ ra một vế để người khác làm vế kia thì gọi là vế ra (vế xuất) và vế đối. Câu đối thường biểu thị một ý chí, quan điểm, tình cảm của tác giả trước một hiện tượng, một sự việc nào đó trong đời sống xã hội. Nhân dân ta có phong tục viết hoặc xin câu đối trong các dịp lễ tết để cầu hạnh phúc, may mắn.

   

   Câu đối

   Một đôi câu đối chữ Hán:

   Bảo kiếm phong tùng ma lệ xuất
   Mai hoa hương tự khổ hàn lai

   nghĩa là:

   Hương hoa mai đến từ giá lạnh
   Kiếm sắc quý là bởi giũa mài.

8. Đình

   Công trình kiến trúc cổ truyền ở làng quê Việt Nam, là nơi thờ Thành hoàng, và cũng là nơi hội họp của người dân trong làng.

   

   Đình Tiên Canh (tỉnh Vĩnh Phúc)

9. Đụn

   Kho thóc.

10. Bạch thiệt

    Lưỡi trắng (chữ Hán).

11. Trâu, bò có dấu hiệu yếu, bệnh, không nên chọn.

12. Sống đời

    Sống hoài, sống mãi.

13. Nhưn

    Nhân (cách phát âm của người Nam Bộ).

14. Gá duyên

    Kết thành nghĩa vợ chồng.

15. Thông Lãng

    Một làng nay thuộc xã Hưng Đạo, huyện Hưng Nguyên, do cách phát âm của xứ Nghệ mà thành Thông Lạng.

16. Niêu

    Nồi nhỏ bằng đất nung hoặc đồng, có nắp đậy, dùng để nấu nướng hoặc sắc thuốc. Niêu sắc thuốc thì có thêm cái vòi để rót thuốc.

    

    Cơm niêu

17. Oi

    Giỏ nhỏ đan bằng tre nứa, dùng để đựng cua, đựng cá đánh bắt được.

18. Thạch Hạ

    Địa danh nay là một xã thuộc thành phố Hà Tĩnh, tỉnh Hà Tĩnh.

19. Đồng Quan, đồng Chùa

    Hai cánh đồng thuộc địa phận xã Hà Lâm, nay là xã Yến Sơn, huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa.

20. Chánh Lộc

    Tên một làng nay thuộc xã Hà Giang, huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa.

21. Nồn Nàng, Nồn Bái, Nồn Anh, Nồn Hoa, Nồn Giàng, Nồn Hang

    Tên cái xứ đồng kéo dài từ xã Hà Giang sang xã Hà Lĩnh, thuộc địa phận huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa.

22. Lưu thú

    Làm lính canh giữ đồn, thành trong một khoảng thời gian nhất định.

23. Mâm cẩn sui

    Mâm quả để biếu sui gia trong lễ cưới.

24. Mui

    Phần sụn trước mũi cá.

25. Cá chuồn

    Tên một họ cá biển có chung một đặc điểm là có hai vây ngực rất lớn so với cơ thể. Hai vây này như hai cánh lượn, giúp cá chuồn có thể "bay" bằng cách nhảy lên khỏi mặt nước và xòe vây lượn đi, có thể xa đến khoảng 50 mét. Cá chuồn sống ở những vùng biển ấm, thức ăn chủ yếu của chúng là các phiêu sinh vật biển.

    Ở nước ta, cá chuồn có nhiều ở những vùng biển miền Trung. Cá chuồn có thể chế biến thành nhiều món ăn như nướng, kho, nấu bún...

    

    Cá chuồn đang bay.

26. Choại

    Một loài dương xỉ mọc hoang trong rừng ẩm nhiệt đới ven các con sông, kênh rạch. Ở nước ta dây choại có nhiều ở vùng Đồng Tháp Mười, Cà Mau, Hậu Giang, Rạch Giá. Lá và đọt non dùng làm rau, thân dai và bền, chịu được lâu trong nước nên được dùng làm dây thừng và dụng cụ đánh cá, và còn được dùng làm thuốc.

    

    Đọt choại non

27. Đàng

    Đường, hướng (phương ngữ Trung và Nam Bộ).

28. Cất vừa có nghĩa nhấc lên (như trong cất cánh, cất vó) vừa có nghĩa mang bỏ vào một chỗ (như trong cất giấu).

29. Cá thu

    Loại cá biển, thân dài, thon, không có hoặc có rất ít vảy. Từ cá thu chế biến ra được nhiều món ăn ngon.

    

    Cá thu

30. Cá nheo

    Miền Bắc gọi là cá leo, một loài cá thuộc họ cá da trơn, có thân rất dài và dẹp. Thân và đầu không có vảy. Đầu khá to, dẹp đứng ở phần mõm. Miệng rộng, rạch miệng xiên dài kéo qua khỏi mắt, có hai đôi râu.

    

    Cá nheo

31. Đà

    Đã (từ cổ, phương ngữ).

32. Trầm hương

    Phần gỗ chứa nhiều nhựa thơm sinh ra từ thân cây dó mọc nhiều trong những cánh rừng già của nước ta.

    

    Gỗ có trầm hương

33. Con nuôi ở đây nghĩa là những con vật nuôi (heo, gà, bò...)