Chú thích

1. Cá sặc

   Một loại cá đồng, có rất nhiều ở vùng Tây Nam Bộ vào mùa nước nổi. Người dân Nam Bộ thường đánh bắt cá sặc để làm khô cá, mắm sặc, hoặc nấu thành nhiều món ăn ngon như gỏi, cháo, canh chua bông súng...

   

   Khô cá sặc

2. Đồng Lau

   Tên một làng nay thuộc xã Xuân Phước, huyện Đồng Xuân, tỉnh Phú Yên.

3. Bánh tráng

   Miền Trung và miền Nam gọi là bánh tráng, miền Bắc gọi là bánh đa. Đây một dạng loại bánh làm từ bột gạo, tráng mỏng, phơi khô, khi ăn có thể nướng giòn hoặc ngâm sơ với nước cho mềm để cuốn các thức ăn khác. Ngoài ra, bánh tráng còn có thể được làm với các thành phần khác để tạo thành bánh tráng mè, bánh tráng đường, bánh tráng dừa... mỗi loại có hương vị khác nhau.

   

   Bánh tráng phơi sương Trảng Bàng

4. Hòa Đa

   Tên một thôn nay thuộc địa phận xã An Mỹ, huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên. Tại đây có món bánh tráng Hòa Đa mịn đều, dẻo thơm, không có vị chua và ít bị dính khi nhúng nước để cuốn thức ăn, là một đặc sản nổi tiếng của tỉnh Phú Yên.

   

   Bánh tráng Hòa Đa

5. Cơi

   Chú thích này đang để ngỏ. Nếu bạn có thông tin về Cơi, hãy đóng góp cho chúng tôi.

6. Bầu

   Chú thích này đang để ngỏ. Nếu bạn có thông tin về Bầu, hãy đóng góp cho chúng tôi.

7. Kèo

   Thanh bằng tre hay gỗ từ nóc nhà xuôi xuống đỡ các tay đòn hay xà gỗ.

   

   Kèo

8. Có bản chép: Hạt đen, rễ trắng.

9. Rau sam

   Một loại cỏ dại sống quanh năm ở những vùng ẩm mát như bờ ruộng, bờ mương, ven đường hoặc mọc xen kẽ trong những luống hoa màu. Thân gồm nhiều cành màu đỏ nhạt, lá hình bầu dục, phiến lá dày, mặt láng, mọc bò lan trên mặt đất. Rau sam có thể dùng để ăn như những loại rau trồng khác. Rau sam phơi khô dùng làm thuốc.

   

   Rau sam

10. Đánh đàng xa

    Vung vẩy hai tay theo nhịp bước đi (phương ngữ miền Trung).

11. Xóm Bầu

    Một thôn nay thuộc xã Hòa Đồng, huyện Tây Hòa, tỉnh Phú Yên.

12. Trực nhìn

    Chợt nhìn thấy.

13. Chu choa

    Cũng viết là chu cha, thán từ người miền Trung thường dùng để bộc lộ sự ngạc nhiên, sợ hãi, vui vẻ...

14. Ác là

    Còn có tên là bồ các, một loại chim lớn (có thể dài từ 40-50 cm) có đầu, cổ và ngực màu đen bóng, bụng và vai màu trắng. Ác là loài ăn tạp, chúng có thể ăn từ chim non tới trứng, thú, sâu bọ nhỏ, hạt ngũ cốc và nhiều thứ khác. Có lẽ vì vậy trong ca dao dân ca, ác là thường tượng trưng cho điều xấu hoặc những kẻ độc ác. Tuy nhiên trong văn hóa Trung Quốc, ác là lại có tên là hỉ thước, tượng trưng cho điềm lành.

    

    Ác là

15. Hè

    Dải đất nền phía trước hoặc chung quanh nhà.

16. Tréo que tréo quảy

    Tréo ngoe tréo ngoảy - ngược đời (phương ngữ miền Trung).

17. Trảy

    Loại cây thuộc họ tre trúc, thân thẳng, không có gai.

18. Nậu

    Nghĩa gốc là một nhóm nhỏ cùng làm một nghề (nên có từ "đầu nậu" nghĩa là người đứng đầu). 

Ví dụ: “Nậu nguồn” chỉ nhóm người khai thác rừng, “Nậu nại” chỉ nhóm người làm muối, “Nậu rổi” chỉ nhóm người bán cá, “Nậu rớ” chỉ nhóm người đánh cá bằng rớ vùng nước lợ, “Nậu cấy” chỉ nhóm người đi cấy mướn, “Nậu vựa” chỉ nhóm người làm mắm... Từ chữ “Nậu” ban đầu, phương ngữ Phú Yên-Bình Định tỉnh lược đại từ danh xưng ngôi thứ ba (cả số ít và số nhiều) bằng cách thay từ gốc thanh hỏi. Ví dụ: Ông ấy, bà ấy được thay bằng: “ổng,” “bả.” Anh ấy, chị ấy được thay bằng: “ảnh,” “chỉ.” 

Và thế là “Nậu” được thay bằng “Nẩu” hoặc "Nẫu" do đặc điểm không phân biệt dấu hỏi/ngã khi phát âm của người miền Trung. 

Người dân ở những vùng này cũng gọi quê mình là "Xứ Nẫu."

19. Ngoi nam

    Mua thưa, nhỏ hạt trong mùa hè, trước khi có gió Lào thổi.

20. Chi

    Gì (phương ngữ Trung và Nam Bộ).

21. Tự ải

    Tự thắt cổ chết (ải tiếng Hán nghĩa là thắt cổ), có thể hiểu theo nghĩa rộng là tự sát.

22. Sào

    Gậy dài, thường bằng thân tre. Nhân dân ta thường dùng sào để hái trái cây trên cao hoặc đẩy thuyền đi ở vùng nước cạn.

    

    Cắm sào

23. Dìa

    Về (cách phát âm của một số vùng Trung và Nam Bộ).

24. Trỏng

    Trong ấy (phương ngữ Trung và Nam Bộ).

25. Trạo

    Rang thóc tươi trong chảo lớn cho khô (phương ngữ Bình Định - Phú Yên).

26. Trăng đầm

    Một loại vải đen, bóng, ngày xưa thường dùng để may áo dài hoặc áo bà ba.

27. Tuông

    Đụng chạm (phương ngữ Trung Bộ).

28. Đặng

    Được, để, nhằm (từ cũ, phương ngữ).

29. Bển

    Bên đó (phương ngữ Nam Bộ).

30. Nẫu

    Người ta, họ (phương ngữ Bình Định-Phú Yên).

31. Cẳng

    Chân (khẩu ngữ).

32. Quèo

    Khều, móc (phương ngữ Trung Bộ).

33. Phụ mẫu

    Cha mẹ (từ Hán Việt).

34. Bầu

    Loại cây dây leo cho quả, thường được nhân dân ta trồng cho bò trên giàn. Quả bầu, hoa bầu và đọt bầu non thường được dùng làm thức ăn, ruột và vỏ bầu khô có thể dùng làm các vật dụng gia đình hoặc làm mĩ nghệ. Có nhiều loại bầu: bầu dài, bầu tròn, bầu hồ lô (bầu nậm)...

    

    Giàn bầu nậm

35. Bí

    Loại cây dây leo được trồng mọc trên giàn để lấy quả. Tương tự như bầu, quả, hoa, hạt và đọt bí được dùng làm thức ăn. Hai loại bí thường gặp nhất là bí xanh (còn gọi là bí đao, bí dài, bí chanh) và bí đỏ (bí rợ).

    

    Giàn bí đao

36. Cội

    Gốc cây.

37. Mô

    Đâu, nào (phương ngữ Trung Bộ).

38. Thách nhà giàu húp tương

    Thách thức ai đó làm một việc quá dễ dàng so với khả năng của họ.