Toàn bộ nội dung

Chú thích

  1. Giằng cối xay
    Cái cần dài một đầu có một khúc gỗ thọc vào lỗ tai cối, một đầu có thanh gỗ ngang buộc dính vào hai sợi dây từ cành cây hay trên sườn nhà thả thòng xuống. Khi xay bột hay xay lúa, người ta kéo giằng xay để cối quay tròn. Một số địa phương phát âm thành "giàng xay" hay "chàng xay".

    Xay lúa

    Xay lúa

  2. Mõ
    Một loại nhạc khí thường làm bằng gỗ, khi gõ có tiếng vang. Trong đạo Phật, Phật tử gõ mõ khi tụng kinh. Ở làng quê Việt Nam xưa, khi muốn thông báo gì thì người ta gõ mõ. Người chuyên làm công việc đánh mõ rao việc làng cũng gọi là mõ.

    Mõ

    Mõ

  3. Khi hát bài chòi, bài này được dùng để báo con Sáu Hột.
  4. Ghe
    Thuyền nhỏ, thường đan bằng tre (gọi là ghe nan) hoặc bằng gỗ. Từ này đôi khi được dùng để chỉ tàu thuyền nói chung, nhất là ở vùng Trung và Nam Bộ.

    Chèo ghe

    Chèo ghe

  5. Khi hát bài chòi, bài này được dùng để báo con Bảy Hột.
  6. Khi hát bài chòi, bài này được dùng để báo con Tứ Gióng.
  7. Khi hát bài chòi, bài này được dùng để báo con Tam Quăng.
  8. Câu quăng
    Cách câu cá dùng cần dài, mồi thường lớn (ếch, nhái), khi thả câu thì quăng thật xa bờ.
  9. Mô
    Đâu, nào (phương ngữ Trung Bộ).
  10. Khi hát bài chòi, bài này được dùng để báo con Ba Bụng.
  11. Nuộc
    Vòng dây buộc.
  12. Lạt
    Tre hoặc nứa chẻ mỏng, dẻo, dùng làm dây buộc.
  13. Nỏ
    Không, chẳng (phương ngữ Trung Bộ).
  14. Bác mẹ
    Cha mẹ (từ cổ).
  15. Thời
    Thì. Xưa vì kị húy vua Tự Đức (Nguyễn Phúc Thì) nên chữ này được đọc chạnh đi thành "thời."
  16. Phong ba
    Gió (phong) và sóng (ba). Chỉ khó khăn thử thách.
  17. Vãng lai
    Đi lại (từ Hán Việt).
  18. Ở đây có sự chơi chữ lập lờ giữa ghe (thuyền) và ghe (bộ phận sinh dục nữ).
  19. Khi hát bài chòi, bài này được dùng để báo con Sáu Ghe.
  20. Khi hát bài chòi, bài này được dùng để báo con Ngũ Dụm.
  21. Trợt ăn
    Mất ăn (phương ngữ Trung Bộ).
  22. Khi hát bài chòi, bài này được dùng để báo con Ngũ Trợt.
  23. Lươn
    Loài cá nước ngọt, thân hình trụ, dài khoảng 24-40 cm, đuôi vót nhọn, thoạt nhìn có hình dạng như rắn. Lươn không có vảy, da trơn có nhớt, màu nâu vàng, sống chui rúc trong bùn ở đáy ao, đầm lầy, kênh mương, hay ruộng lúa. Lươn kiếm ăn ban đêm, thức ăn của chúng là các loài cá, giun và giáp xác nhỏ.

    Ở nước ta, lươn là một loại thủy sản phổ biến, món ăn từ lươn thường được coi là đặc sản. Lươn được chế biến thành nhiều món ngon như: cháo lươn, miến lươn, lươn xào...

    Con lươn

    Con lươn

  24. Mua
    Một loại cây thấp mọc hoang, nở hoa màu tím nhạt rất đẹp (nên thường bị lầm với hoa sim).

    Hoa mua

    Hoa mua

  25. Khi hát bài chòi, bài này được dùng để báo con Cửu Chùa.
  26. Khi hát bài chòi, bài này được dùng để báo con Ba Gà.
  27. Bánh tráng
    Miền Trung và miền Nam gọi là bánh tráng, miền Bắc gọi là bánh đa. Đây một dạng loại bánh làm từ bột gạo, tráng mỏng, phơi khô, khi ăn có thể nướng giòn hoặc ngâm sơ với nước cho mềm để cuốn các thức ăn khác. Ngoài ra, bánh tráng còn có thể được làm với các thành phần khác để tạo thành bánh tráng mè, bánh tráng đường, bánh tráng dừa... mỗi loại có hương vị khác nhau.

    Bánh tráng phơi sương Trảng Bàng

    Bánh tráng phơi sương Trảng Bàng

  28. Khi hát bài chòi, bài này được dùng để báo con Nhì Bánh (Bánh Hai).