Ngẫu nhiên

Chú thích

  1. Dầu mè
    Còn gọi là dầu lai, đậu cọc rào, bã đậu, loài cây bụi lâu năm, có độc, hay được trồng làm hàng rào. Lá, dầu và nhựa cây được sử dụng trong một số bài thuốc Đông y giúp tan máu ứ, tiêu sưng, chống ngứa...

    Dầu mè

    Dầu mè

  2. Chơi chữ giữa tên cây bã đậu và “bả (bà ấy) đậu.”
  3. Mun
    Tro (phương ngữ Bắc Trung Bộ).
  4. Trú
    Trấu (phương ngữ Bắc Trung Bộ).
  5. Khu
    Đít, mông (phương ngữ).
  6. Chi
    Gì (phương ngữ Trung và Nam Bộ).
  7. Rú
    Núi, rừng nói chung (phương ngữ Trung Bộ).
  8. Bụ
    Vú (phương ngữ Bắc Trung Bộ).
  9. Gá nghĩa
    Kết nghĩa (gá nghĩa vợ chồng, gá nghĩa anh em), tiếng miền Nam còn đọc trại thành gá ngãi.
  10. Đà
    Đã (từ cổ, phương ngữ).
  11. Đặng
    Được, để, nhằm (từ cũ, phương ngữ).
  12. Rậm người hơn rậm cỏ
    Thà có đông người ở còn hơn bỏ hoang.
  13. Đông ken
    Trời (mùa đông) rất lạnh và có sương mù.
  14. Mồ chẳng chối, nói dối cho mồ
    Nói những chuyện không thật về người chết mà không (sợ) bị phản bác (vì người đã chết rồi).
  15. Mầu mộng
    Chú thích này đang để ngỏ. Nếu bạn có thông tin về Mầu mộng, hãy đóng góp cho chúng tôi.
  16. Ngã lăn thần tướng
    Ngã lăn quay ra đất (cách nói của Nam Bộ).
  17. Vô hồi
    Không ngừng, không hết, một cách nói của người Nam Bộ (cực vô hồi, mừng rỡ vô hồi...).
  18. Cùng
    Khắp, che phủ hết.
  19. Cai
    Từ gọi tắt của cai vệ, chức danh chỉ huy một tốp lính dưới thời thực dân Pháp.

    Lính lệ

    Lính lệ

  20. Mô ri
    Nào đây (phương ngữ Trung Bộ).
  21. Đây là lời người vợ có chồng đi lính cho Pháp.
  22. Nơm
    Dụng cụ bắt cá, được đan bằng tre, hình chóp có miệng rộng để úp cá vào trong, chóp có lỗ để thò tay vào bắt cá.

    Úp nơm

    Úp nơm

  23. Tằm
    Còn gọi là tằm tơ, ấu trùng của loài bướm tằm. Tằm ăn lá dâu tằm và nhả tơ thành kén. Tằm đã sẵn sàng nhả tơ được gọi là tằm chín, có màu vàng óng hoặc đỏ nâu bóng, trong suốt. Tơ tằm dùng để dệt lụa và có giá trị kinh tế cao.

    Tằm đang ăn lá dâu

    Tằm đang ăn lá dâu

    Kén tằm

    Kén tằm

  24. Dâu tằm
    Loại cây thường được trồng hai bên bờ sông, chủ yếu để lấy lá cho tằm ăn. Lá và rễ dâu cũng là vị thuốc đông y. Quả dâu tằm chín cũng có thể dùng để ăn hoặc ngâm rượu, gọi là rượu dâu tằm. Ở nước ta, dâu có nhiều giống: dâu bầu, dâu da, dâu cỏ, dâu tam bội...

    Lá và quả dâu tằm

    Lá và quả dâu tằm

  25. Có ý kiến cho rằng bài ca dao này nhằm đả kích chế độ sưu cao thế nặng của triều đình nhà Nguyễn và thực dân Pháp.
  26. Phân
    Nói cho rõ, bày tỏ.
  27. Có bản chép: nhớ lời em than.
  28. Hàm Luông
    Một trong các nhánh của sông Tiền, là ranh giới tự nhiên giữa hai cù lao Bảo và Minh, dài 70 km, chảy trọn vẹn trên đất Bến Tre. Trên sông có những cù lao hoặc cồn đất nổi tiếng như: cù lao Tiên Long, cù lao Thanh Tân, cù lao Lăng, cù lao Ốc, cù lao Lá, cù lao Đất, cồn Hố, cồn Lợi... Theo học giả An Chi, chữ Luông trong địa danh này chính là âm gốc của chữ Long (rồng).

    Cầu bắc qua sông Hàm Luông

    Cầu bắc qua sông Hàm Luông

  29. Mèo
    Phương ngữ Nam Bộ lấy ý từ thành ngữ "mèo mả gà đồng" hoặc "mèo đàng chó điếm," chỉ nhân tình vụng trộm. Trong một số ngữ cảnh, mèo cũng chỉ người được được hứa hẹn là sẽ cưới hỏi sau này.