Chú thích

1. Nhác

   Lười biếng.

2. Lạt

   Tre hoặc nứa chẻ mỏng, dẻo, dùng làm dây buộc.

3. Giấc kê vàng

   Từ cụm từ Hán Việt là hoàng lương mộng, ý nói đời người ngắn ngủi, vinh hoa phú quý tựa như giấc chiêm bao, lấy từ một chuyện trong bộ Thái Bình quảng kí soạn vào đời Tống bên Trung Quốc: Lư Sinh trọ ở Hàm Đan, gặp đạo sĩ Lã Ông. Lư Sinh than vãn cảnh mình cùng khốn. Lã Ông bèn lấy cái gối bằng sứ cho Lư Sinh mượn ngủ. Khi ấy, chủ quán đang nấu một nồi kê (hoàng lương, lúa mạch). Trong giấc ngủ, Lư Sinh nằm mộng thấy được tận hưởng vinh hoa phú quý. Lúc tỉnh dậy, thì nồi kê chưa chín.

   

   Bức tượng Lư Sinh nằm mộng ở Hàm Đan (Trung Quốc)

4. Đà

   Đã (từ cổ, phương ngữ).

5. Vĩnh Long

   Một tỉnh thuộc đồng bằng sông Cửu Long. Vùng đất này được thành lập năm 1732 với tên là châu Định Viễn (thuộc dinh Long Hồ), sau lần lượt có các tên Vĩnh Trấn, Vĩnh Thanh, Vĩnh Long, Vĩnh Trà, Cửu Long, trước khi trở lại tên Vĩnh Long vào năm 1992. vào cuối thế kỉ 18, đây chiến trường diễn ra nhiều cuộc giao chiến ác liệt giữa nghĩa quân Tây Sơn với quân Nguyễn Ánh. Chiến thắng Rạch Gầm-Xoài Mút oanh liệt đánh tan năm vạn quân Xiêm cũng diễn ra tại đây.

   

   Cầu Mỹ Thuận bắc ngang sông Tiền ở tỉnh Vĩnh Long

6. Quân tử

   Hình mẫu con người lí tưởng theo Nho giáo. Quân tử là người ngay thẳng, đứng đắn, công khai theo lẽ phải, trung thực và cẩn trọng.

7. Có bản chép: Bạc tình.

8. Đồng cốt

   Người được cho là có khả năng đặc biệt, có thể cho thần linh, ma quỷ, hồn người đã chết mượn thể xác (xương cốt) của mình trong chốc lát, qua đó các linh hồn này có thể giao tiếp với người đang sống.

   

   Một bà đồng ngày xưa

9. Rết

   Một loài động vật thân đốt, mình dài, có rất nhiều chân. Rết có nọc độc, có thể làm chết người.

   

   Con rết

10. Cói

    Cũng gọi là coi cói, một loài chim bề ngoài giống cò nhưng nhỏ hơn. Thịt cói được chế biến thành nhiều món ăn dân dã.

    

    Chim cói

11. Mạ

    Mẹ (phương ngữ Bắc Trung Bộ).

12. Quạ

    Còn gọi là ác, loài chim có bộ lông màu đen đặc trưng, ăn tạp. Theo mê tín dân gian, quạ có thể đem lại điềm xui xẻo.

    

    Con quạ

13. Mô

    Đâu, nào (phương ngữ Trung Bộ).

14. Tận cổ chí kim

    Từ xưa đến nay.

15. Khôn

    Khó mà, không thể.

16. Phu

    Chồng (từ Hán Việt).

17. Thê

    Vợ (từ Hán Việt).

18. Lòn

    Luồn, lách (phương ngữ Trung và Nam Bộ).

19. Mía mưng

    Một giống mía ngọt, nhiều nước, dễ trồng, chịu được úng ngập.

20. Trấy

    Trái (phương ngữ Bắc Trung Bộ).

21. Đọi

    Cái chén, cái bát (phương ngữ một số vùng ở Bắc Trung Bộ).

22. Người đi bẫy cò đọc câu này khi xua để cò bay tới khoảng ruộng có đặt bẫy.

23. Đàng

    Đường, hướng (phương ngữ Trung và Nam Bộ).

24. Sào

    Gậy dài, thường bằng thân tre. Nhân dân ta thường dùng sào để hái trái cây trên cao hoặc đẩy thuyền đi ở vùng nước cạn.

    

    Cắm sào

25. Rày

    Nay, bây giờ (phương ngữ).

26. Vối

    Loại cây được trồng rất nhiều ở miền Bắc. Gỗ dùng làm nông cụ và trong xây dựng. Vỏ chát dùng nhuộm đen. Đặc biệt, lá và nụ vối dùng để đun thành nước vối, một loại đồ uống hằng ngày rất thông dụng, tương tự như nước chè xanh.

    

    Nụ vối

27. Cầu Tiên

    Địa danh nay thuộc huyện Thanh Trì, Hà Nội, gần quốc lộ 1.

28. Tứ Kỳ

    Một làng cổ, nằm ở phía Nam kinh thành Thăng Long, nay là hai tổ dân phố 14 và 15 thuộc phường Hoàng Liệt, quận Hoàng Mai, thành phố Hà Nội. Làng có nghề làm bún truyền thống nổi tiếng từ xưa. Hàng năm, cứ vào rằm tháng hai âm lịch, làng lại mở lễ hội thờ ông tổ nghề bún.

29. Rựa quéo

    Thứ rựa nhỏ, cán dài, lưỡi cong, mũi nhọn.

30. Măng

    Thân tre, trúc khi vừa nhú lên khỏi mặt đất, còn non, ăn được.

    

    Măng tre

31. Má hồng

    Từ chữ hồng nhan (cũng nói là hường nhan ở Nam Bộ), từ dùng trong văn thơ cổ chỉ người con gái đẹp.

    Phận hồng nhan có mong manh
    Nửa chừng xuân thoắt gãy cành thiên hương
    (Truyện Kiều)

32. Phòng đào

    Cũng gọi là buồng đào (từ cũ trong văn chương). Chỉ phòng riêng của người phụ nữ.

    Buồng đào khuya sớm thảnh thơi
    Ra vào một mực nói cười như không
    (Truyện Kiều)