Chú thích

1. O

   Cô, cô gái, thím (phương ngữ miền Trung). Trong gia đình, o cũng dùng để chỉ em gái của chồng.

2. Bác mẹ

   Cha mẹ (từ cổ).

3. Huê

   Hoa (phương ngữ Trung và Nam Bộ). Gọi như thế do kiêng húy tên của bà Hồ Thị Hoa, chính phi của hoàng tử Đảm (về sau là vua Minh Mạng).

4. Vân vi

   Đầu đuôi câu chuyện, đầu đuôi sự tình (từ cũ).

5. Ni

   Này, nay (phương ngữ miền Trung).

6. Ví

   Với. Từ này ở Trung và Nam Bộ phát âm thành dí.

7. Cắm thẻ ruộng

   Cắm thẻ để nhận và xác định chủ quyền của một mảnh ruộng.

8. Cắm nêu ruộng

   Cắm cây nêu để báo cho mọi người biết là ruộng đang bị tranh chấp hay bị thiếu thuế, không ai được mua lúa, gặt hái.

9. Vông đồng

   Loài cây tỏa cành rộng, tạo nhiều bóng mát, thân có nhiều gai, cành xốp dễ gãy đổ khi gặp gió lớn. Hoa màu đỏ, hoa đực mọc thành chùm dài, hoa cái mọc đơn độc tại các nách lá. Quả vông đồng thuộc dạng quả nang, khi khô sẽ nứt ra thành nhiều mảnh, tạo ra tiếng nổ lách tách.

   

   Cây vông đồng

   

   Hoa, lá, và quả vông đồng

10. Nì

    Này (phương ngữ Trung Bộ).

11. Giếng khơi

    Giếng sâu.

12. Gàu

    Đồ dùng để kéo nước từ giếng hay tát nước từ đồng ruộng. Trước đây gàu thường được đan bằng tre hoặc làm từ bẹ cau, sau này thì gàu có thể được làm bằng nhựa hoặc tôn mỏng.

    

    Tát gàu sòng

13. Sào

    Gậy dài, thường bằng thân tre. Nhân dân ta thường dùng sào để hái trái cây trên cao hoặc đẩy thuyền đi ở vùng nước cạn.

    

    Cắm sào

14. Miếu

    Trung và Nam Bộ cũng gọi là miễu, một dạng công trình có ý nghĩa tâm linh, tín ngưỡng trong văn hóa nước ta. Nhà nghiên cứu Toan Ánh trong Tín ngưỡng Việt Nam, quyển thượng, cho rằng: Miếu cũng như đền, là nơi quỷ thần an ngự. Miếu nhỏ hơn đền, thường xây theo kiểu hình chữ nhật với hai phần cách nhau bởi một bức rèm, nội điện bên trong và nhà tiền tế bên ngoài… Miếu thường được xây trên gò cao, nơi sườn núi, bờ sông hoặc đầu làng, cuối làng, những nơi yên tĩnh để quỷ thần có thể an vị, không bị mọi sự ồn ào của đời sống dân chúng làm nhộn. Trong miếu cũng có tượng thần hoặc bài vị thần linh, đặt trên ngai, ngai đặt trên bệ với thần sắc hoặc bản sao…

    

    Miếu Nhị Phủ ở Sài Gòn

15. Ví dầu

    Nếu mà, nhược bằng (từ cổ). Cũng nói là ví dù.

16. Suối vàng

    Cõi chết. Từ này bắt nguồn từ chữ hoàng tuyền, cũng đọc là huỳnh tuyền. Hoàng tuyền vốn có nghĩa là suối ngầm, mạch nước ngầm ở dưới đất, vì đất màu vàng nên có tên như vậy.

    Gọi là gặp gỡ giữa đường
    Họa là người dưới suối vàng biết cho
    (Truyện Kiều)

17. Thác

    Chết, mất, qua đời (từ Hán Việt).

18. Tửng

    Người con trai, thằng nhỏ (từ tiếng Hán đinh, đọc giọng Quảng Đông).

19. Vô nghì

    Không có tình nghĩa (từ cũ). Cũng nói bất nghì.

20. Nhân ngãi

    Người thương, người tình (từ cổ). Cũng nói nhân ngãi, ngỡi nhân.

21. Đờn

    Đàn (phương ngữ Trung và Nam Bộ).

22. Giếng thơi

    Giếng sâu.

    Giếng thơi mưa ngập nước tràn
    Ba gian đầy cả ba gian nắng chiều.
    (Qua nhà - Nguyễn Bính)

23. Phụ mẫu

    Cha mẹ (từ Hán Việt).

24. Đèn lưu ly

    Một loại đèn của Phật giáo, thường thấy trong các đình chùa, có dạng một đóa hoa sen.

    

    Đèn lưu ly