Chú thích

1. Thời vận bất tề

   Vận số không được bình thường, suôn sẻ.

   Ta hô! Thời vận bất tề, mệnh đồ đa suyễn
   (Than ôi! Thời vận chẳng bình thường, đường đời nhiều ngang trái)
   (Đằng Vương các tự - Vương Bột).

2. O

   Cô, cô gái, thím (phương ngữ miền Trung). Trong gia đình, o cũng dùng để chỉ em gái của chồng.

3. Bác mẹ

   Cha mẹ (từ cổ).

4. Huê

   Hoa (phương ngữ Trung và Nam Bộ). Gọi như thế do kiêng húy tên của bà Hồ Thị Hoa, chính phi của hoàng tử Đảm (về sau là vua Minh Mạng).

5. Vân vi

   Đầu đuôi câu chuyện, đầu đuôi sự tình (từ cũ).

6. Ni

   Này, nay (phương ngữ miền Trung).

7. Ví

   Với. Từ này ở Trung và Nam Bộ phát âm thành dí.

8. Cắm thẻ ruộng

   Cắm thẻ để nhận và xác định chủ quyền của một mảnh ruộng.

9. Cắm nêu ruộng

   Cắm cây nêu để báo cho mọi người biết là ruộng đang bị tranh chấp hay bị thiếu thuế, không ai được mua lúa, gặt hái.

10. Vông đồng

    Loài cây tỏa cành rộng, tạo nhiều bóng mát, thân có nhiều gai, cành xốp dễ gãy đổ khi gặp gió lớn. Hoa màu đỏ, hoa đực mọc thành chùm dài, hoa cái mọc đơn độc tại các nách lá. Quả vông đồng thuộc dạng quả nang, khi khô sẽ nứt ra thành nhiều mảnh, tạo ra tiếng nổ lách tách.

    

    Cây vông đồng

    

    Hoa, lá, và quả vông đồng

11. Nì

    Này (phương ngữ Trung Bộ).

12. Đụn

    Kho thóc.

13. Tròng

    Ghe, thuyền nhỏ.

14. Lọ là

    Chẳng lọ, chẳng cứ gì, chẳng cần, hà tất (từ cũ).

    Bấy lâu đáy bể mò kim,
    Là nhiều vàng đá phải tìm trăng hoa?
    Ai ngờ lại họp một nhà,
    Lọ là chăn gối mới ra sắt cầm!
    (Truyện Kiều)

15. Khoai mỡ

    Một loại dây leo cho củ, còn có tên là khoai lăng, khoai tím, củ tía hoặc củ lỗ. Khoai mỡ có hai loại: ruột trắng và ruột tím. Người Việt dùng khoai mỡ tím nấu xôi, làm bánh, chiên giòn, nấu cháo, nhưng phổ biến và dễ làm nhất là nấu canh ăn trong bữa cơm hằng ngày.

    

    Khoai mỡ

16. Nâu

    Cũng gọi là bồ nâu, một loại cây mọc hoang ở vùng núi, có củ hình tròn, vỏ sần sùi, màu xám nâu, thịt đỏ hay hơi trắng, rất chát. Củ nâu có thể dùng để nhuộm (gọi là nhuộm nâu), luộc ăn, hoặc làm vị thuốc.

    

    Củ nâu

17. Đồng

    Hay còn gọi là đồng cân, là đơn vị đo khối lượng trước đây, tương đương với 3.78 gram. Một đồng bằng với một chỉ trong kim hoàn.

18. Hiện tiền

    Hiện tại.

19. Có bản chép: Quanh năm chỉ những chùi nồi cả năm.