Chú thích

1. Ló

   Lúa (phương ngữ Bắc Trung Bộ).

2. Phú Thọ

   Một tỉnh miền núi, trung du thuộc vùng Đông Bắc nước ta, giáp với các tỉnh Tuyên Quang, Yên Bái, Vĩnh Phúc, Hà Nội, Sơn La; có tỉnh lỵ là thành phố Việt Trì. Phú Thọ được coi là vùng đất tổ, tương truyền tại nơi đây các vua Hùng đã dựng nhà nước Văn Lang, với kinh đô là Phong Châu, tức xung quanh thành phố Việt Trì ngày nay. Đây là vùng đất có nhiều lễ hội, đáng kể nhất là lễ hội Giỗ Tổ Hùng Vương.

   

   Cảnh đẹp đầm Ao Châu (Hạ Hòa, Phú Thọ)

3. Kẻ Ngọ

   Địa danh cũ nay thuộc xã Tiến Lộc, huyện Hậu Lộc, tỉnh Thanh Hóa.

4. Ngòi

   Đường nước nhỏ chảy thông với sông hoặc đầm, hồ.

5. Ba làng Trà Lũ

   Ba làng Trà Trung, Trà Bắc và Trà Đoài (ba thôn Trung, Bắc, Nam) thuộc huyện Giao Thủy, xã Xuân Trường, trấn Nam Định, nay là xã Trà Lũ, huyện Xuân Trường, tỉnh Nam Định. Đây là nơi nghĩa quân của Phan Bá Vành rút về cố thủ khi bị quân triều đình đàn áp.

6. Đào tơ

   Do tiếng Hán Đào yêu, tên một bài thơ trong Kinh Thi, trong có đoạn:

   Đào chi yêu yêu,
   Hữu phần kỳ thực.
   Chi tử vu quy,
   Nghi kỳ gia thất.

   Tạ Quang Phát dịch:

   Đào tơ mơn mởn tươi xinh,
   Trái đà đơm đặc đầy cành khắp cây.
   Theo chồng, nàng quả hôm nay.
   Ấm êm hòa thuận nồng say gia đình.

   Văn học cổ thường dùng những chữ như đào non, đào tơ, đào thơ, đào yêu... để chỉ người con gái đến tuổi lấy chồng.

7. Giành

   Còn gọi là trác, đồ đan bằng tre nứa hoặc mây, đáy phẳng, thành cao, thường dùng để chứa nông sản, gặp ở miền Bắc và một số tỉnh Bắc Trung Bộ.

   

   Cái giành

8. Phòng loan

   Phòng của đôi vợ chồng, nhất là vợ chồng mới cưới. Cũng có thể hiểu là phòng của người phụ nữ. Xem thêm chú thích Loan.

   Người vào chung gối loan phòng
   Nàng ra tựa bóng đèn chong canh dài
   (Truyện Kiều)

9. Chừ

   Giờ. Bây chừ nghĩa là "bây giờ" (phương ngữ Trung và Nam Bộ).

10. Mần

    Làm (phương ngữ Trung và Nam Bộ). Như mần ăn, mần việc, đi mần...

11. Có thể là thuốc rê hoặc thuốc xỉa.

12. Thỉ

    Một chút, một xíu (phương ngữ Bắc Trung Bộ).

13. Mạ

    Mẹ (phương ngữ Bắc Trung Bộ).

14. Xắp

    Cắt bằng kéo (phương ngữ Trung Bộ).

15. Hổng

    Không (khẩu ngữ Trung và Nam Bộ).

16. Minh mông đại hải

    (Nước) mênh mông như biển lớn (phương ngữ Nam Bộ).

17. Chợ Cái Răng

    Còn gọi là chợ Lê Bình (đặt theo tên một liệt sĩ đánh Pháp), nay thuộc phường Lê Bình, quận Cái Răng, thành phố Cần Thơ.

    

    Chợ Cái Răng

18. Bợ

    Nâng, bê, hoặc ôm cái gì đó lớn và nặng.

19. Giả đò

    Giả vờ (phương ngữ Trung và Nam Bộ).

20. Gông xiềng

    Gông là một dụng cụ làm bằng gỗ hoặc tre, thường là rất nặng, để đeo vào cổ tội nhân ngày trước. Xiềng là sợi xích lớn có vòng sắt ở hai đầu để khoá chân tay người tù. Gông xiềng vì thế thường được dùng để chỉ ách nô lệ.

    

    Tù nhân đeo gông dưới thời Pháp thuộc

21. Mai

    Buổi sáng.

22. Ăn quận Năm, nằm quận Ba, múa ca quận Một, trấn lột quận Tư

    Đặc điểm của mỗi quận thuộc Sài Gòn xưa: quận Năm nổi tiếng với ẩm thực của người Hoa; quận Ba nhiều dinh thự lộng lẫy; quận Một là trung tâm mua sắm, ăn chơi; quận Bốn dành cho dân lao động nghèo, nổi tiếng là nơi tụ tập, trú ẩn của giới xã hội đen.

23. Thanh nữ

    Người con gái dịu dàng, thanh cao (từ Hán Việt).