Chú thích

1. Bác mẹ

   Cha mẹ (từ cổ).

2. Thời

   Thì. Xưa vì kị húy vua Tự Đức (Nguyễn Phúc Thì) nên chữ này được đọc chạnh đi thành "thời."

3. Phong ba

   Gió (phong) và sóng (ba). Chỉ khó khăn thử thách.

4. Khi hát bài chòi, bài này được dùng để báo con Ba Bụng.

5. Vãng lai

   Đi lại (từ Hán Việt).

6. Ở đây có sự chơi chữ lập lờ giữa ghe (thuyền) và ghe (bộ phận sinh dục nữ).

7. Khi hát bài chòi, bài này được dùng để báo con Sáu Ghe.

8. Khi hát bài chòi, bài này được dùng để báo con Ngũ Dụm.

9. Trợt ăn

   Mất ăn (phương ngữ Trung Bộ).

10. Khi hát bài chòi, bài này được dùng để báo con Ngũ Trợt.

11. Lươn

    Loài cá nước ngọt, thân hình trụ, dài khoảng 24-40 cm, đuôi vót nhọn, thoạt nhìn có hình dạng như rắn. Lươn không có vảy, da trơn có nhớt, màu nâu vàng, sống chui rúc trong bùn ở đáy ao, đầm lầy, kênh mương, hay ruộng lúa. Lươn kiếm ăn ban đêm, thức ăn của chúng là các loài cá, giun và giáp xác nhỏ.

    Ở nước ta, lươn là một loại thủy sản phổ biến, món ăn từ lươn thường được coi là đặc sản. Lươn được chế biến thành nhiều món ngon như: cháo lươn, miến lươn, lươn xào...

    

    Con lươn

12. Mua

    Một loại cây thấp mọc hoang, nở hoa màu tím nhạt rất đẹp (nên thường bị lầm với hoa sim).

    

    Hoa mua

13. Khi hát bài chòi, bài này được dùng để báo con Cửu Chùa.

14. Khi hát bài chòi, bài này được dùng để báo con Ba Gà.

15. Bánh tráng

    Miền Trung và miền Nam gọi là bánh tráng, miền Bắc gọi là bánh đa. Đây một dạng loại bánh làm từ bột gạo, tráng mỏng, phơi khô, khi ăn có thể nướng giòn hoặc ngâm sơ với nước cho mềm để cuốn các thức ăn khác. Ngoài ra, bánh tráng còn có thể được làm với các thành phần khác để tạo thành bánh tráng mè, bánh tráng đường, bánh tráng dừa... mỗi loại có hương vị khác nhau.

    

    Bánh tráng phơi sương Trảng Bàng

16. Khi hát bài chòi, bài này được dùng để báo con Nhì Bánh (Bánh Hai).

17. Sao Kim

    Hành tinh thứ hai trong hệ Mặt Trời, khi xuất hiện lúc chiều tối thì được gọi là sao Hôm, khi xuất hiện lúc sáng sớm thì được gọi là sao Mai. Người xưa lầm tưởng sao Hôm và sao Mai là hai ngôi sao riêng biệt. Trong thi ca, sao Hôm là hoán dụ của hoàng hôn, còn sao Mai là hoán dụ của bình minh.

18. Đàng

    Đường, hướng (phương ngữ Trung và Nam Bộ).

19. Khi hát bài chòi, bài này được dùng để báo con Nhì Bí.

20. Bộ hành

    Người đi đường (từ Hán Việt). Cũng gọi là khách bộ hành.

21. Tử sanh

    Tử sinh (phương ngữ Nam Bộ).

22. Hạc

    Loại chim cổ cao, chân và mỏ dài. Trong Phật giáo và văn chương cổ, hạc tượng trưng cho tuổi thọ hoặc tính thanh cao của người quân tử. Trước cửa các điện thờ thường có đôi hạc đá chầu.

    Đỉnh Hoa biểu từ khơi bóng hạc
    Gót Nam Du nhẹ bước tang bồng
    (Nhị thập tứ hiếu)

    

    Tranh vẽ hạc

23. Nghê

    Một loài vật trong thần thoại Việt Nam, tương tự như lân trong thần thoại Trung Hoa. Nghê có hình dạng giống chó, không có sừng, mình thon nhỏ, chân như chân chó, dáng thanh, đuôi dài vắt ngược lên lưng. Trước cửa các đền chùa, miếu mạo thường có đặt tượng nghê đá.

    

    Nghê đá tại cổng vào đền Gióng ở Gia Lâm

24. Khi hát bài chòi, bài này được dùng để báo con Nhứt Nọc.

25. Dằm

    Dấu vết chỗ ngồi, nằm, hay để đặt vật gì.

26. Ni

    Này, nay (phương ngữ miền Trung).

27. Nớ

    Kia, đó (phương ngữ Trung Bộ).

28. Khi hát bài chòi, bài này được dùng để báo con Nhứt Nọc hoặc con Nhứt Trò.

29. Bánh ít lá gai

    Gọi tắt là bánh gai, một loại bánh ít đặc sản của miền Trung. Bánh làm từ lá gai quết nhuyễn với bột dẻo, tạo cho lớp áo ngoài của bánh có màu xanh đen đặc trưng. Nhưn (nhân) bánh thường là đậu xanh, dừa, đường, thêm chút quế và vani để tạo mùi thơm; đôi khi người ta cũng làm nhân bánh từ tôm xào với thịt, tạo ra món bánh ít mặn.

    

    Lá gai

    

    Bánh ít lá gai

30. Khi hát bài chòi, bài này được dùng để báo con Nhứt Trò.

31. Khi hát bài chòi, bài này được dùng để báo con Ông Ầm.

32. Khương Thượng

    Công thần mở nước của nhà Chu bên Trung Hoa vào thế kỉ 11 trước Công Nguyên. Ông họ Khương tên Thượng, tự Tử Nha nên còn gọi là Khương Tử Nha. Tổ tiên ông được phong ở đất Lữ, về sau ông lại được tôn làm Thái Công Vọng, nên còn được gọi là Lữ Thượng hay Lữ Vọng (Lã Vọng). Hình ảnh của ông thường được thần thoại hóa thành một người phép thuật cao siêu, được thần tiên trợ giúp, có tài hô mưa gọi gió, vãi đậu thành binh.

    Tương truyền Khương Thượng tuổi già thường đi câu cá bằng dây không mắc móc câu ở bờ sông Vị, sau thủ lĩnh bộ tộc Chu là Tây Bá Cơ Xương đi săn gặp ông, rất ngưỡng mộ và tôn làm thầy. Hình tượng Khương Thượng câu cá trở thành một điển tích nổi tiếng trong văn hóa Trung Hoa.

    

    Một bức tranh Trung Quốc vẽ cảnh Khương Thượng câu cá

33. Khi hát bài chòi, bài này được dùng để báo con Thái Tử.