Chú thích

1. Ai đội mũ lệch xấu mặt người ấy

   Ai làm việc dở thì người ấy xấu mặt, xã hội không phải chịu trách nhiệm về những việc làm của cá nhân.

2. Phỉ

   Đủ, thỏa mãn. Như phỉ chí, phỉ dạ, phỉ nguyền...

3. Lọ là

   Chẳng lọ, chẳng cứ gì, chẳng cần, hà tất (từ cũ).

   Bấy lâu đáy bể mò kim,
   Là nhiều vàng đá phải tìm trăng hoa?
   Ai ngờ lại họp một nhà,
   Lọ là chăn gối mới ra sắt cầm!
   (Truyện Kiều)

4. Phúc đẳng hà sa

   Phúc nhiều như cát ở sông (thành ngữ Hán Việt). "Hà sa" nguyên trong câu thành ngữ "Hằng hà sa số" trong Phật giáo, nghĩa là số lượng cát của sông Hằng (một con sông lớn ở Ấn Độ, có cát rất mịn).

5. Ái ân

   Nguyên nghĩa là tình ái và ân huệ khắng khít với nhau. Về sau được hiểu là sự âu yếm, giao hợp của vợ chồng hay cặp tình nhân.

6. Ải

   Cày lật đất lên, tháo hết nước đi để cho đất phơi nắng. Ải đất trong canh tác nông nghiệp có mục đích khử trùng đất, giảm bớt các tác nhân gây bệnh cho hoa màu trong đất.

   

   Cày ải đất

7. Dầm

   Cày đất, tháo nước vào để ngâm đất.

8. Phơi đất ải kĩ không bằng dầm đất cho thật tơi ra.

9. Ải

   Chỗ qua lại hẹp và hiểm trở trên biên giới giữa các nước hoặc thành trì, trước đây thường có đặt đồn binh. Cũng gọi là quan ải.

   

   Ải Chi Lăng

10. Tánh tình

    Tính tình (cách phát âm của Trung và Nam Bộ).

11. Bể ái

    Biển tình. Chỉ tình yêu thương chứa chan như biển.

12. Luống

    Uổng phí, để mất (từ cổ).

    Tôi viết chiều nay, chiều tưởng vọng
    Làm thơ mình lại tặng riêng mình
    Sông trôi luống gợi dòng vô hạn
    Biền biệt ngày xanh xa ngày xanh
    (Trắc ẩn - Quang Dũng)

13. Chiếc thân

    Đơn độc, lẻ loi.

14. Dùi đục

    Còn gọi là đục, dụng cụ gồm một thanh thép có chuôi cầm, đầu có lưỡi sắc, dùng để tạo những chỗ lõm hoặc những lỗ trên các vật rắn như gỗ, đá, kim loại.

    

    Sử dụng dùi đục

15. Ai vác dùi đục đi hỏi vợ

    Làm việc gì cũng phải có cách thức, phương tiện phù hợp.

16. Tự ải

    Tự thắt cổ chết (ải tiếng Hán nghĩa là thắt cổ), có thể hiểu theo nghĩa rộng là tự sát.

17. Seng

    Cái xanh (phương ngữ Bắc Trung Bộ).

18. Bánh khéo không ai khen, cháy seng mình phải vạ

    Rán khéo thì bánh phải hơi sém da nhưng làm vậy lại rất dễ cháy chảo.

19. Gái giết chồng, đàn ông ai giết vợ

    Trong chế độ đa thê trước kia, đàn bà ngoại tình có thể lập mưu giết chồng để được sống tự do với kẻ gian phu, trong khi đàn ông thường không nảy sinh ý định giết vợ (vì không cần thiết).

20. Rày

    Nay, bây giờ (phương ngữ).

21. Lính thú

    Lính đi đóng đồn, canh phòng ở các vùng biên giới.

22. Tày

    Bằng (từ cổ).

23. Ai lanh tay thì tày đũa

    Đầu đũa phải so cho bằng (tày) thì mới gắp được nhanh và nhiều khi ăn. Nghĩa bóng: Nhanh nhẹn thì được hưởng lợi nhiều.

24. Ải Bắc non Tần

    Ải Nam Quan ở biên giới phía Bắc (nay thuộc Trung Quốc) và vùng Bảy Núi sát biên giới Campuchia. Trong văn thơ cổ, ải Bắc non Tần (có dị bản là bể Bắc non Tần) thường dùng để chỉ sự xa cách.

25. Hạc

    Loại chim cổ cao, chân và mỏ dài. Trong Phật giáo và văn chương cổ, hạc tượng trưng cho tuổi thọ hoặc tính thanh cao của người quân tử. Trước cửa các điện thờ thường có đôi hạc đá chầu.

    Đỉnh Hoa biểu từ khơi bóng hạc
    Gót Nam Du nhẹ bước tang bồng
    (Nhị thập tứ hiếu)

    

    Tranh vẽ hạc