Chú thích

1. Công tử

   Con trai của chư hầu hoặc những nhà quan lại, quyền quý ngày xưa. Hiểu theo nghĩa rộng, từ này cũng chỉ những người ăn chơi.

2. Hòa An

   Một xã thuộc thành phố Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp. Vùng này trước kia có nghề trồng và làm thuốc lá với thương hiệu thuốc lá Hòa An nổi tiếng một thời, nay không còn.

3. Biên khu

   Vùng đất lớn ở biên giới (từ Hán Việt).

4. Trầu

   Còn gọi là trầu không, một loại dây leo dùng làm gia vị hoặc làm thuốc. Lá trầu được nhai cùng với vôi tôi hay vôi sống và quả cau, tạo nên một miếng trầu. Ở nước ta có hai loại trầu chính là trầu mỡ và trầu quế. Lá trầu mỡ to bản, dễ trồng. Trầu quế có vị cay, lá nhỏ được ưa chuộng hơn trong tục ăn trầu.

   Người xưa có phong tục mời ăn trầu khi gặp nhau. Trầu cau tượng trưng cho tình yêu đôi lứa, vợ chồng, nên là một lễ vật không thể thiếu trong các dịp cưới hỏi.

   

   Lá trầu không

   

   Một miếng trầu

   Nghe nghệ sĩ nhân dân Thu Hiền hát bài Hoa cau vườn trầu.

5. Xuýt chó bụi rậm

   Xúi giục người khác (thường là ngu dốt) lao vào nơi nguy hiểm.

6. 

   Xay lúa

7. Ngó

   Mầm non của một số loại cây, mọc từ dưới bùn, dưới nước lên.

8. Rau cần

   Một loại rau xanh thường được nhân dân ta trồng để nấu canh, xào với thịt bò, hoặc làm vị thuốc.

   

   Canh cá nấu cần

9. Mô

   Đâu, nào (phương ngữ Trung Bộ).

10. Răng

    Sao (phương ngữ Trung Bộ).

11. Giằng cối xay

    Cái cần dài một đầu có một khúc gỗ thọc vào lỗ tai cối, một đầu có thanh gỗ ngang buộc dính vào hai sợi dây từ cành cây hay trên sườn nhà thả thòng xuống. Khi xay bột hay xay lúa, người ta kéo giằng xay để cối quay tròn. Một số địa phương phát âm thành "giàng xay" hay "chàng xay".

    

    Xay lúa

12. Đồng tiền Vạn Lịch

    Một loại tiền đúc thời Vạn Lịch nhà Minh. Vạn Lịch là niên hiệu duy nhất của vua Minh Thần Tông, trị vì Trung Quốc từ năm 1572 đến năm 1620.

    

    Minh Thần Tông

13. Bốn chữ "Vạn Lịch thông bảo" 萬曆通寶 (đồng tiền lưu hành thời Vạn Lịch) đúc trên đồng tiền.

    

    Đồng tiền Vạn Lịch

14. Có bản chép: Anh tiếc công anh dan díu với nàng bấy lâu.

15. Mảng

    Mải, mê mải (từ cũ).

16. Quân tử

    Hình mẫu con người lí tưởng theo Nho giáo. Quân tử là người ngay thẳng, đứng đắn, công khai theo lẽ phải, trung thực và cẩn trọng.

17. Hiềm

    Nghi, giận, lo buồn. Trước đây từ này cũng nói và viết là hềm.

18. Đầu chày đít thớt

    Chỉ những người địa vị thấp kém, khổ cực, chịu nhiều chèn ép.

19. Chi

    Gì (phương ngữ Trung và Nam Bộ).

20. Nghĩa binh

    Binh lính tình nguyện sung vào quân ngũ để chiến đấu cho nghĩa lớn (đánh kẻ tàn bạo, chống quân xâm lược...)

21. Thời

    Thì. Xưa vì kị húy vua Tự Đức (Nguyễn Phúc Thì) nên chữ này được đọc chạnh đi thành "thời."

22. Dồi

    Đánh phấn cho dính vào da.

23. Theo Lê Gia trong 1575 thành ngữ tục ngữ cần bàn thêm: Thói thường, nếu có phương tiện tốt thì ai cũng muốn đưa ra mà khoe để làm đẹp mặt chứ không ai để dùng vào chỗ thầm kín và ti tiện.