Lưu Vĩnh Phúc

1. Lưu Vĩnh Phúc

   (1837 - 1917) Một quân nhân Trung Quốc thời kì nhà Thanh, là thủ lĩnh quân Cờ Đen, một toán quân nhân dân tộc thiểu số từ khu tự trị Quảng Tây, nam Trung Quốc, năm 1865 vượt biên giới vào Đại Nam (quốc hiệu nước ta thời Tự Đức)  để cướp bóc dưới cờ hiệu màu đen. Về sau, Quân Cờ Đen thoả hiệp với cả triều đình Việt Nam và Trung Quốc, nhiều lần đánh Pháp trên đất Việt Nam.

   Tuy có công gây tổn thương cho lực lượng viễn chinh của Pháp đang xâm chiếm Đông Dương, quân Cờ Đen xuất thân vẫn là toán quân cướp bóc, gây nhiều tổn hại cho thường dân. Võ tướng bấy giờ là Ông Ích Khiêm không đồng tình khi triều đình Huế mượn sức quân Cờ Đen chống Pháp. Trong giai thoại Vạ miệng, trích từ cuốn Hương giang cố sự (1986) của Nguyễn Đắc Xuân, về việc này, Ông Ích Khiêm có viết bài thơ sau:

   Áo chúa cơm vua hưởng bấy lâu
   Đến khi có giặc phải thuê Tàu
   Từng phen võng giá mau chân nhẩy
   Ðến buớc chông gai thấy mặt đâu
   Tiền bạc quyên hoài dân xác mướp
   Trâu dê ngày hiến đứa răng bầu
   Ai ôi hãy chống trời Nam lại
   Kẻo nửa dân ta phải cạo đầu

   Những nội dung có dùng chú thích này:

   Vè trách vua Tự Đức hai lòng