Chú thích

1. Trảng

   Vùng đất rộng, ít hoặc không có cây lớn (trảng cỏ, trảng tranh, trảng cát...).

   

   Trảng cỏ

2. Đế

   Một loại cỏ mọc hoang lâu năm, thân có thể cao quá đầu người.

3. Cỏ tranh

   Loại cỏ thân cao, sống lâu năm, có thân rễ lan dài, ăn sâu dưới đất. Lá mọc đứng, cứng, gân nổi, dáng lá hẹp dài, mép lá rất sắc, có thể cứa đứt tay. Ở nhiều vùng quê, nhân dân ta thường đánh (bện) cỏ tranh thành tấm lợp nhà. Tro của cỏ tranh có vị mặn, vì vậy thú rừng thường liếm tro cỏ tranh thay cho muối.

   

   Nhà dài Ê Đê lợp tranh

4. Trã

   Cái nồi đất.

5. Trừng

   Nổi lên, dâng lên (phương ngữ Bình Định - Phú Yên).

6. Ruộng gò

   Ruộng làm ở chỗ đất gò, đất cao.

7. Làm mai

   Còn gọi là làm mối, mai mối. Người làm mai gọi là ông (bà) mối hay ông (bà) mai, là người đứng trung gian, giới thiệu cho hai bên trai gái làm quen hoặc cưới nhau.

8. Nậu

   Nghĩa gốc là một nhóm nhỏ cùng làm một nghề (nên có từ "đầu nậu" nghĩa là người đứng đầu). 

Ví dụ: “Nậu nguồn” chỉ nhóm người khai thác rừng, “Nậu nại” chỉ nhóm người làm muối, “Nậu rổi” chỉ nhóm người bán cá, “Nậu rớ” chỉ nhóm người đánh cá bằng rớ vùng nước lợ, “Nậu cấy” chỉ nhóm người đi cấy mướn, “Nậu vựa” chỉ nhóm người làm mắm... Từ chữ “Nậu” ban đầu, phương ngữ Phú Yên-Bình Định tỉnh lược đại từ danh xưng ngôi thứ ba (cả số ít và số nhiều) bằng cách thay từ gốc thanh hỏi. Ví dụ: Ông ấy, bà ấy được thay bằng: “ổng,” “bả.” Anh ấy, chị ấy được thay bằng: “ảnh,” “chỉ.” 

Và thế là “Nậu” được thay bằng “Nẩu” hoặc "Nẫu" do đặc điểm không phân biệt dấu hỏi/ngã khi phát âm của người miền Trung. 

Người dân ở những vùng này cũng gọi quê mình là "Xứ Nẫu."

9. Xăn

   Xắn (phương ngữ Trung và Nam Bộ).

10. Đà

    Đã (từ cổ, phương ngữ).

11. Trạng nguyên

    Danh hiệu của người đỗ cao nhất khoa thi Đình dưới thời phong kiến. Đỗ nhì là Bảng nhãn, đỗ ba là Thám hoa. Các trạng nguyên nổi tiếng nhất trong lịch sử nước ta có thể kể đến: Nguyễn Hiền, Lương Thế Vinh (Trạng Lường), Mạc Đĩnh Chi (Lưỡng quốc Trạng nguyên), Nguyễn Bỉnh Khiêm (Trạng Trình)... Ngoài ra, một số nhân vật trong lịch sử tuy không đạt danh hiệu này nhưng nhờ có tài năng lớn mà cũng được nhân dân tôn làm Trạng (Trạng Ăn Lê Như Hổ, Trạng Bùng Phùng Khắc Khoan, Trạng Quỳnh...)

12. Sớ lỡ

    Lỡ, lầm (phương ngữ Bình Định - Phú Yên).

13. Rủng rải

    Thủng thỉnh, thủng thẳng (phương ngữ Bình Định - Phú Yên).

14. Rồng rồng

    Cũng gọi là ròng ròng, tên chung của những con cá con mới nở từ trứng của một số loài cá như cá tràu, cá chuối, cá sộp...

15. Rị

    Dị (phương ngữ Bình Định - Phú Yên).

16. Hiền thê

    Vợ hiền (từ Hán Việt).

17. Tiểu thiếp

    Vợ lẽ (từ Hán Việt).

18. Vì chưng

    Bởi vì (từ cổ).

19. Trầu

    Còn gọi là trầu không, một loại dây leo dùng làm gia vị hoặc làm thuốc. Lá trầu được nhai cùng với vôi tôi hay vôi sống và quả cau, tạo nên một miếng trầu. Ở nước ta có hai loại trầu chính là trầu mỡ và trầu quế. Lá trầu mỡ to bản, dễ trồng. Trầu quế có vị cay, lá nhỏ được ưa chuộng hơn trong tục ăn trầu.

    Người xưa có phong tục mời ăn trầu khi gặp nhau. Trầu cau tượng trưng cho tình yêu đôi lứa, vợ chồng, nên là một lễ vật không thể thiếu trong các dịp cưới hỏi.

    

    Lá trầu không

    

    Một miếng trầu

    Nghe nghệ sĩ nhân dân Thu Hiền hát bài Hoa cau vườn trầu.

20. Chuyện vãn

    Chuyện nói cho qua thời giờ, không có ý nghĩa gì rõ rệt.

21. Rị kì

    Dị kì, lạ kì (phương ngữ Bình Định - Phú Yên).

22. Cơm rởi

    Cơm rời vì nguội (phương ngữ Bình Định - Phú Yên).

23. Dây tơ tạo

    Dây tơ của ông tạo. Xem chú thích Nguyệt Lão.

24. Quây

    Dùng bồ cào khỏa lúa (hoặc các nông sản khác) khi đang phơi cho mau khô.

25. Rày

    Nay, bây giờ (phương ngữ).

26. Tuông

    Đem lúa (hoặc các loại nông sản khác) vào nhà sau khi phơi (hoặc đang phơi thì mắc mưa).

27. Thắt thể

    Như thể, như là (phương ngữ Bình Định - Phú Yên).

28. Đờn

    Đàn (phương ngữ Trung và Nam Bộ).

29. Sét

    Hoen rỉ (phương ngữ Trung và Nam Bộ).

30. Dao phay

    Dao có lưỡi mỏng, bằng và to bản, dùng để băm, thái.

    

    Dao phay dùng trong bếp

31. Quảng Đức

    Tên dân gian là Lò Gốm, một làng chuyên làm đồ gốm, thuộc xã An Thạch, huyện Tuy An, cách thành phố Tuy Hòa khoảng 30km về hướng bắc. Làng nằm ở ngã ba sông Ngân Sơn và sông Cái, phía bắc giáp sông Cái, phía nam giáp đầm Ô Loan. Ở đó có bến đò Lò Gốm và có cầu bắc qua sông Ngân Sơn gọi là cầu Lò Gốm.

32. Chầu rày

    Giờ đây (phương ngữ Trung và Nam Bộ).

    Chầu rày đã có trăng non
    Để anh lên xuống có con em bồng
    (Hát bài chòi)

33. Trách

    Một loại nồi đất, hơi túm miệng, đáy bầu, hông phình.

34. Vụt

    Vứt (phương ngữ Trung Bộ, thường được phát âm thành dụt).

35. Sóng

    Cái chạn đựng chén bát (phương ngữ Trung Bộ).

36. Lạt

    Tre hoặc nứa chẻ mỏng, dẻo, dùng làm dây buộc.