Chú thích

1. Nội nhà

   Khắp trong nhà, tất cả mọi người trong nhà.

2. Cáy

   Một loại cua nhỏ, sống ở nước lợ, chân có lông, thường dùng làm mắm.

   

   Con cáy

3. Oi

   Giỏ nhỏ đan bằng tre nứa, dùng để đựng cua, đựng cá đánh bắt được.

4. Nạm

   Nắm, nhúm (nạm tóc, nạm gạo...).

5. Ròi

   Ruồi (phương ngữ Bắc Trung Bộ).

6. Nho sĩ

   Người theo học chữ Nho, đạo Nho. Thường dùng để chỉ học trò thời xưa.

7. Rụ

   Rũ (phương ngữ Bắc Trung Bộ).

8. Câu hát đối này tương truyền là của bà Võ Thị Nhẫn (1885 - 1958), tục gọi là cô Nhẫn, một nghệ nhân hát ví dặm có tiếng ở Nghệ Tĩnh ngày trước.

9. Chầu

   Một buổi, một khi. Chầu rày: bữa giờ, ngày giờ, giờ đây (phương ngữ Nam và Trung Bộ).

10. Áo chẹt

    Áo bó sát người (chẹt có nghĩa là chỗ hẹp).

11. Vá quàng

    Những người phải lao động, khuân vác nhiều, phần lưng và vai áo thường rách thành lỗ lớn. Người ta vá những chỗ ấy bằng miếng vải to, có khi không trùng màu, gọi là vá quàng.

12. Ngái

    Xa (phương ngữ Bắc Trung Bộ).

13. Đặng

    Được, để, nhằm (từ cũ, phương ngữ).

14. Bển

    Bên đó (phương ngữ Nam Bộ).

15. Nẫu

    Người ta, họ (phương ngữ Bình Định-Phú Yên).

16. Rơm

    Các loại cây lúa hoặc các loại cỏ, cây hoa màu khác sau khi thu hoạch phần hạt, phần thân và lá được đem đi cắt, sấy khô (phơi nắng) và được lưu trữ để sử dụng làm thức ăn cho gia súc. Ngoài ra rơm còn được sử dụng để thổi lửa, đun nấu rất tốt. Bên cạnh đó, rơm còn là nguyên liệu quan trọng để nuôi trồng nấm rơm (một loài nấm chuyên mọc trên rơm).

    

    Một ụ rơm

17. Cậu ấm cô chiêu

    Chiêu là từ chỉ học vị tiến sĩ thời Lê còn ấm là chức tước do triều đình ban cho con cháu các quan từ ngũ phẩm trở lên. Con cái những người này được gọi là "cậu ấm," "cô chiêu," sau được dùng để chỉ chung con cái những nhà giàu có.

18. Rau má

    Một loại cây thân thảo ngắn ngày, thường được trồng để ăn tươi hoăc sắc lấy nước uống. Nước rau má có tác dụng giải độc, hạ huyết áp, làm mát cơ thể. Lá rau má hình thận, nhỏ bằng đồng xu.

    

    Rau má

19. Dam

    Còn gọi là dam, tên gọi ở một số địa phương Bắc Trung Bộ của con cua đồng.

    

    Cua đồng

20. Lươn

    Loài cá nước ngọt, thân hình trụ, dài khoảng 24-40 cm, đuôi vót nhọn, thoạt nhìn có hình dạng như rắn. Lươn không có vảy, da trơn có nhớt, màu nâu vàng, sống chui rúc trong bùn ở đáy ao, đầm lầy, kênh mương, hay ruộng lúa. Lươn kiếm ăn ban đêm, thức ăn của chúng là các loài cá, giun và giáp xác nhỏ.

    Ở nước ta, lươn là một loại thủy sản phổ biến, món ăn từ lươn thường được coi là đặc sản. Lươn được chế biến thành nhiều món ngon như: cháo lươn, miến lươn, lươn xào...

    

    Con lươn

21. Khi hát bài chòi, bài này được dùng để báo con Ngũ Trợt.

22. Nỏ

    Không, chẳng (phương ngữ Trung Bộ).

23. Muôn

    Mười nghìn (từ cũ), đồng nghĩa với vạn.

24. Dạ

    Bên trong. Thường được dùng để chỉ tình cảm con người.

25. Lạt

    Tre hoặc nứa chẻ mỏng, dẻo, dùng làm dây buộc.

26. Bà gia

    Mẹ chồng hoặc mẹ vợ (cách gọi của một số địa phương miền Trung).

27. Xoan

    Một loại cây được trồng nhiều ở các vùng quê Việt Nam, còn có tên là sầu đâu (đọc trại thành thầu đâu, thù đâu), sầu đông... Cây cao, hoa nở thành từng chùm màu tím nhạt, quả nhỏ hình bầu dục (nên có cụm từ "hình trái xoan"). Xoan thường được trồng lấy gỗ, vì gỗ xoan không bị mối mọt.

    

    Hoa xoan

28. Sái

    Phần bã thuốc phiện, thuốc lào còn lại sau khi hút. Người hút thuốc phiện, sau khi hút cữ đầu tiên, nếu còn thòm thèm mà không còn tiền thì thường nạo sái trong ống thuốc ra để hút lại.

    Dân gian có từ "hưởng sái" chính là từ chữ này.

29. Gẫm

    Ngẫm, suy nghĩ.

30. Gia đạo

    Phép tắc trong gia đình.